جایگاه کرامت مادری در پرتو حق قانونی؛ روایت حقوق مادران

کرامت مادری در دین اسلام جایگاهی برجسته و ویژه دارد. مادران به‌عنوان نخستین مربیان اخلاقی و دینی، نقشی اساسی در تربیت فرزندان و انتقال ارزش‌های انسانی به نسل‌های آینده ایفا می‌کنند. در قرآن و احادیث نبوی، بر احترام به مقام مادر تأکید شده و از جایگاه والای آنان سخن رفته است.

این رویکرد، اهمیت مادر را به‌عنوان ستون خانواده و عامل وحدت و تربیت در جامعه نشان می‌دهد. در نظام حقوقی ایران نیز، با الهام از آموزه‌های اسلامی، قوانینی برای حمایت از حقوق و کرامت مادری وضع شده است که به تقویت نقش آنان در خانواده و جامعه کمک می‌کند.

در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، حمایت از مادران به‌عنوان یکی از پایه‌های اصلی خانواده مورد توجه قرار گرفته است. ماده ۲۱ قانون اساسی، خانواده را واحد بنیادی جامعه اسلامی می‌داند و بر لزوم حمایت از حقوق و حیثیت زنان و مادران تأکید دارد.

این اصل، چارچوبی برای تدوین قوانین حمایتی دیگر در حوزه حقوق مادران فراهم کرده است. یکی از این قوانین، ماده ۷۶ قانون کار است که به زنان کارگر حق مرخصی زایمان به مدت ۹۰ روز را اعطا می‌کند و موقعیت شغلی آنان را در این مدت تضمین می‌کند. این قانون با هدف کاهش نگرانی‌های شغلی مادران و فراهم کردن زمان کافی برای مراقبت از نوزاد تدوین شده است.

علاوه بر این، ماده ۲۷ قانون تأمین اجتماعی نیز از زنان باردار حمایت می‌کند. بر اساس این قانون، زنان تحت پوشش بیمه اجتماعی می‌توانند از مزایای ویژه‌ای مانند کمک‌هزینه زایمان و مراقبت‌های درمانی بهره‌مند شوند.

این تسهیلات نه‌تنها به کاهش هزینه‌های مرتبط با بارداری و زایمان کمک می‌کند، بلکه فشارهای اقتصادی ناشی از این دوره را نیز کاهش می‌دهد. حمایت از سلامت مادران و نوزادان از جمله اهداف اصلی این قانون است که در نهایت، به بهبود کیفیت زندگی خانواده‌ها منجر می‌شود.

قانون حمایت خانواده نیز در راستای تقویت کرامت مادری، توجه ویژه‌ای به حقوق مادران در زمان طلاق دارد. مطابق ماده ۱۱ این قانون، حق حضانت فرزندان تا سن ۷ سالگی برای دختران و پسران به مادر واگذار شده است. این رویکرد، نشان‌دهنده اهمیت نقش مادری در تربیت فرزندان و ایجاد ثبات عاطفی برای آنان است. قوانین حمایتی دیگر نیز به منظور ایجاد تعادل میان وظایف شغلی و خانوادگی مادران، تسهیلاتی مانند ساعات کاری منعطف را در نظر گرفته‌اند.

قوانین حمایتی از مادران نه‌تنها به تقویت جایگاه اجتماعی آنان کمک می‌کند، بلکه آثار مثبتی بر سلامت روانی و جسمانی خانواده‌ها دارد. این قوانین با کاهش استرس و فشارهای روانی مادران، شرایطی را فراهم می‌کنند که آنان بتوانند با آرامش بیشتری به تربیت فرزندان بپردازند.

همچنین، حمایت‌های اقتصادی مانند مرخصی زایمان و کمک‌هزینه‌های مالی، امنیت مادران را در دوران بارداری و پس از آن تضمین می‌کند. این اقدامات، نقش مهمی در افزایش توانمندی مادران و ارتقای کیفیت زندگی آنان دارد.

یکی دیگر از جنبه‌های مثبت این قوانین، حمایت از مادران مطلقه است. با توجه به چالش‌هایی که مادران پس از طلاق با آن مواجه می‌شوند، قوانینی که حق حضانت فرزندان و حمایت‌های مالی را تضمین می‌کند، به تقویت استقلال و جایگاه اجتماعی این گروه از مادران کمک می‌کند. این قوانین از مادران در برابر ناملایمات اجتماعی و اقتصادی حمایت کرده و امکان ادامه زندگی با عزت و سربلندی را برای آنان فراهم می‌کند.

در مقایسه با نظام حقوقی ایران، در برخی کشورهای غربی، حمایت از مادران به‌ویژه در زمینه مرخصی زایمان و تأمین مالی کافی، ناکارآمد به نظر می‌رسد. مرخصی‌های کوتاه‌مدت زایمان، عدم حمایت از مادران خانه‌دار و تأکید بیش از حد بر اشتغال زنان به‌جای نقش مادری، از جمله مشکلاتی است که در این جوامع مشاهده می‌شود. این موضوع تا حد زیادی ناشی از فرهنگ فردگرایی و لیبرالیسم افراطی است که بر اشتغال زنان و استقلال فردی بیش از نقش مادری تأکید دارد.

در مجموع، قوانین حمایتی از مادران در ایران، به‌ویژه با تأکید بر آموزه‌های دینی و فرهنگی، تأثیرات مثبتی بر خانواده و جامعه بر جای می‌گذارد. این قوانین با ایجاد شرایط مناسب برای مادران، کرامت و جایگاه آنان را تقویت کرده و به تحکیم بنیان خانواده کمک می‌کند.

بازنگری و به‌روزرسانی این قوانین با توجه به نیازهای روز جامعه، می‌تواند به بهبود بیشتر وضعیت مادران و ارتقای سلامت اجتماعی منجر شود. احترام به کرامت مادری نه‌تنها ضامن رشد خانواده، بلکه زمینه‌ساز توسعه پایدار و شکوفایی جامعه است.

زهرا سعادت