جایگاه و موقعیت زن در تاریخ فلسفه و در دنیای امروز

امیرعباس علی زمانی، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در ابتدای این برنامه گفت: فلسفه به مثابه یک روش زندگی است که سه ضلع دارد؛ شادی، آرامش و فضیلت.

در ادامه نادیا مفتونی پیرامون جایگاه و موقعیت زن در تاریخ فلسفه و در دنیای امروز فلسفه سخن گفت.

وی در پاسخ به این سؤال که چرا همه فیلسوفانی که می‌شناسیم مرد هستند و فیلسوف زن نداریم بیان کرد: این مشکل دوران معاصر ما نیست که در همین گروه فلسفه خودمان دو بانوی فیلسوف سرشناس به نام خانم دکتر زهرا مصطفوی و خانم دکتر طوبی کرمانی داریم.

اما در طول تاریخ هم قطعاً شرایط اجتماعی و تربیتی و سیاسی مؤثر بوده است. چون وجود زنان اندیشمند و مؤثر در طول تاریخ چه به صورت تأثیر مثبت چه تأثیر منفی نشان می‌دهد در ذات و ماهیت زن مانعی برای اندیشه و تفکر وجود ندارد.

زنی مانند ملکه تامار که در گرجستان بزرگ حکومت می‌کرده از سلسله باگراتیونی‌ها در قرن ۱۲ و اوایل قرن ۱۳ میلادی و به نام تامار کبیر و تامار مقدس شناخته می‌شود در نگاه کلیسای ارتدوکس به‌عنوان جز چهارم در کنار تثلیث مقدس قرار گرفت و هنوز هم عکس او را بر اسکناس‌های ۵۰ لاری گرجی می‌بینید.

خانم آنا پرفراجنیتا در قرن دهم میلادی که ولادیمیر اول حاکم روس کیف که شامل اوکراین و روسیه و بلاروس فعلی می‌شد می‌خواست با وی ازدواج کند برادر آنا امپراتور بیزانس بود و با این ازدواج مخالفت می‌کرد و می‌گفت ما دختر به غیرارتدوکس نمی‌دهیم. ولادیمیر گفت ارتدوکس می‌شوم و همه مملکتم را به دست آنا می‌دهم که مسیحی کند و همین اتفاق افتاد. یعنی بانو آنا همه آن اقلیم را که به مذاهب وایکینگها بودند مسیحی کرد.

البته تأثیر زنان همیشه سازنده نبوده. همین خانم آنا عمه خانم زویی بود که سلسله امپراتوری مقدونی را به پایان برد. می‌خواهم بگویم زنان بزرگ و مؤثر تاریخ بشری هم آثار سازنده و مثبت داشته اند هم بعضاً برای تمدن بشری تخریب‌گر بوده اند.

وی افزود: شما با نگاهی به همین دانشکده حضور دخترهای عزیزمان را در دانشگاه می‌بینید و طبعاً از این سؤال نمی‌کنید. بلکه از زمینه‌های تاریخی این پدیده سؤال کردید. من در این خصوص مطالعه و تحقیق تخصصی نکرده‌ام ولی به اقتضای داوری برخی پایان نامه‌ها به وضعیت تاریخی حضور زنان در اجتماع و سیاست نگاهی انداختم. مطالب جالبی دیدم برای حسن ختام یکی از آنها را عرض می‌کنم.

در دوران قاجار شاهزاده‌ای که نامش را مخفی کرده شاید از ترس زنان! کتابی طنز نوشته به نام تادیب النساء سپس خانمی به نام بی بی خانم استرآبادی که اسمش را هم پای کتابش نوشته در جواب کتابی طنز نوشته به نام معایب الرجال و کنایه زده گفته این مربیان نه‌تنها برای ما کاری انجام نداده‌اند که مملکت را هم به نیستی کشانده‌اند، ما که در حرم اندرون و کنج مطبخ بودیم، پس این همه فساد را اینان برپا کردند!

این استاد دانشگاه ادامه داد: الحمدلله همیشه همراه و همدل با همکاران و اساتید بزرگواری هستیم که الان هم در این سالن حضور دارند و همواره کمک حال و کمک کار خود بنده بوده اند و از جهت تاریخی و تمدنی در موقعیتی بهتر از گذشته و بهتر از سایر کشورها قرار داریم.

همین خانم پرفسور گیزلا استرایکر استاد دانشگاه هاروارد که اینجا وبینار گفت‌وگو با ایشان را برگزار کردیم در خاطراتش ذکر کرد که در آلمان دکترای فلسفه گرفت و هرقدر تلاش کرد نتوانست در آلمان استخدام شود و رفت آمریکا و آنجا استاد دانشگاه شد البته حقوق و دستمزد اساتید زن به وضوح کمتر از مردان است. خب می‌دانید که در ایران حقوق اساتید زن و مرد هیچ تفاوتی ندارد. میدان به ما سپرده شده و ما باید همه توان خود را برای پیشرفت تمدن و فرهنگ خود به کار ببندیم.

ایکنا