بنویس من زن عرب نیستم؛ روایت‌هایی از رنج زنان در جوامع عربی

احتمالا وقتی به نویسندگان عرب زبان فکر می‌کنید، نام‌هایی مانند حلیم برکات، جبران خلیل جبران، غسان کنفانی و نجیب محفوظ را به یاد می‌آورید، نویسندگانی که همه مرد هستند و در سطح جهانی هم بسیار شناخته شده‌اند.

درحالی‌که پس از دهه هفتاد میلادی، هنر داستان‌نویسی زنان عرب گسترش چشمگیری یافته است و داستان‌نویسان با استفاده از شگردهای جدید آثاری پدید آورده‌اند که زندگی سراسر رنج و تضاد زنان عرب را نشان می‌دهد. آن‌ها برای اولین بار زنانی را به تصویر کشیدند که به سنت‌ها پشت کرده‌ و طرحی نو در زندگی خویش انداخته‌اند.

کتاب «بنویس من زن عرب نیستم» یازده داستان کوتاه از زنان نویسنده عرب را در بر می‌گیرد که جمع‌آوری آن‌ها توسط سمیه آقاجانی انجام شده است. درون‌مایه‌ بیشتر داستان‌ها مشکلات و چالش‌های زنان عرب است. این کتاب توسط انتشارات ماهی منتشر شده است.

این داستان‌ها که از بین آثار چندین نویسنده و از کشورهای مختلف عرب زبان انتخاب شده، آثار نویسندگان برجسته‌ای مانند غاده السمان، حنان الشیخ، آمال مختار، علویه صبح، رضوی عاشور، هیفاء بیطار، لیلی عثمان، فاطمه یوسف العلی، هدی برکات و عالیه ممدوح و از کشورهای سوریه، لبنان، مصر، کویت و تونس را شامل می‌شود.

به گفته سمیه آقاجانی، زمینه فمنیستی چیزی است که همواره در آثار نویسندگان زن عرب به چشم می‌خورد. در محتوای داستان‌های این مجموعه نیز مسائلی مانند فقدان آزادی‌های زنان، ضعف قوانین حمایت از زنان در کشورهای عربی و طلاق مطرح شده است. در واقع کتاب «بنویس من زن عرب نیستم»، حاصل مطالعه چندین مجموعه داستان به زبان عربی و گزینش و گردآوردی از آثار آن‌ها است.

براساس اظهارات وی، عنوان کتاب، گریز به شعر معروفی از محمود درویش، شاعری است که او را با اشعار چند لایه و به لحاظ هنری غنی، می‌شناسیم. این داستان، وضعیت زنان عرب را با اوضاع زنان در کشورهای غربی قیاس می‌کند و زنی که پدر عرب و مادر فرانسوی دارد، به‌رغم مخالفت‌ها به مردی که هموطن پدرش است دلبسته شده و در نهایت با او ازدواج می‌کند.

اما در طول زندگی، وقتی با ارزش‌های مردسالار جامعه پدری مواجه می‌شود، می‌فهمد نگاه همسری که صرفا از او توقع اطاعت دارد برایش قابل درک نیست. این شکاف فرهنگی، در نهایت موجب می‌شود که ورد زبان همسرش «بنویس من مرد عربی هستم» (همان شعر محمود درویش)  را به این صورت بازخوانی کند که: «بنویس من زن عرب نیستم!» و با برائت از ریشه عربی خود، بکوشد به ریشه فرانسوی‌اش پناه ببرد.»

چاپ چهارم کتاب «بنویس من زن عرب نیستم» با ترجمه سمیه آقاجانی در ۲۰۰ صفحه و قیمت ۱۰۰ هزار تومان روانه بازار نشر شده است.

علاقه‌مندان می‌توانند با مراجعه به آدرس زیر کتاب را تهیه کنند.
https://vinesh.ir/book/%D8%A8%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3-%D9%85%D9%86-%D8%B2%D9%86-%D8%B9%D8%B1%D8%A8-%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%85/

زهرا سادات حسینی