برای اولین بار؛ مینا کاری روی چوب توسط بانوی ایرانی

داستان آغاز یک کسب‌وکار و شروع یک مسیر جدید همواره از یک لحظه حساس آغاز می‌شود. لحظه‌ای که فرد تصمیم می‌گیرد که باید به هر قیمتی شروع کند و مسیر آینده‌اش را ترسیم کند.

زهرا جابر و پدرش نیز مسیر آینده خود را از شبی که به عروسی عمویش نرفتند و به کار و آماده‌سازی برای نمایشگاهی در هتل میثاق پرداختند، آغاز کردند؛ آغازی که منجر به اتفاق‌های جالب توجهی در حوزه صنایع دستی شد.

این پشتیبان مشاغل خانگی درباره جرقه آغاز مسیر کاری خود می‌گوید: «قدمت برند ما به ۲۲ سال پیش برمی‌گردد که بنیان‌گذار آن پدرم بود؛ اما من ۱۳ سال است که این کار را آغاز کرده‌ام. در ابتدا فقط محصولات دیگر تولیدکنندگان را عرضه می‌کردیم و خودمان تولیدکننده نبودیم؛ اما با ورود من به این کار، تصمیم گرفتیم خودمان تولید کنیم.»

وی با اشاره به اینکه شروع همکاری‌اش با پدرش در عرصه صنایع دستی از یک شب خاص آغاز شد، می‌افزاید: «قرار بود نمایشگاهی در هتل میثاق برگزار شود و من و پدرم به عنوان تولیدکنندگان تازه‌کار، تصمیم گرفتیم در این نمایشگاه شرکت کنیم. شب پیش از برگزاری نمایشگاه که شب عروسی عموی من در شهری دیگر بود، ما به عروسی نرفتیم و تا ساعت ۵ صبح مشغول آماده‌سازی محصولات بودیم تا به نمایشگاه برسیم. همکاری من با پدرم از همان شب آغاز شد. این کار را از اتاقی در خانه‌مان شروع کردیم و کارگاهی نداشتیم؛ چرا که پدرم معلم بود و این کار را به‌صورت غیررسمی انجام می‌دادیم.»

جابر ادامه می‌دهد: «با گذشت زمان و افزایش حجم کار، یکی از اتاق‌های خانه‌مان را به‌عنوان کارگاه در نظر گرفتیم و یک نیروی کار را استخدام کردیم. به تدریج تعداد نیروها به سه نفر افزایش یافت و دیگر اتاق جوابگوی حضور بیش از سه نفر نبود. بنابراین تصمیم گرفتیم یک کارگاه اجاره کنیم. در چند سال نخست، کارگاهی را در ملک خصوصی اجاره کرده بودیم و هزینه آن را خودمان می‌پرداختیم. چون در ابتدای کار بودیم، اداره میراث فرهنگی و اداره کار ما را نمی‌شناختند و به همین خاطر حمایت نمی‌شدیم؛ اما پس از اینکه نمونه کارها را دیدند و ما را تشویق کردند، محل کاری با هزینه پایین‌تر نسبت به ملک‌هایی که باید اجاره می‌کردیم، برایمان فراهم کردند.»

ابداع تکنیک میناکاری روی چوب برای نخستین بار

این پشتیبان مشاغل خانگی با بیان اینکه ما برای نخستین بار در سطح بین‌المللی تکنیک میناکاری روی چوب را ابداع کردیم، تصریح می‌کند: «پیش از این، میناکاری روی سفال و فلز وجود داشت؛ اما میناکاری روی چوب نخستین بار توسط ما انجام شد. این تکنیک شامل نقش و نگارهایی است که هنرمندان بر روی چوب اجرا می‌کنند و خروجی کار به شکل تذهیب، تشعیر، سبک کاشی، طرح‌های گل و مرغ و مینیاتور و دیگر الگوها روی چوب ارائه می‌شود. این نقاشی‌ها به صورت برجسته هستند و جلوه خاصی دارند.»

وی متذکر می‌شود: «تمامی مراحل تولید محصولات ما در مجموعه خودمان انجام می‌شود؛ از تأمین چوب از کارخانه و سپس خرد کردن چوب‌ها و تبدیل آن‌ها به محصولات چوبی تا زمانی که زیر دست هنرمندان نقاشی می‌شوند و پس از آن مراحل پوشش ضدآب و بسته‌بندی صورت می‌گیرد. همه این مراحل تولید در داخل مجموعه خودمان انجام می‌شود.»

ایجاد اشتغال برای دانش‌آموزانی که دانش‌آموخته می‌شوند

جابر با بیان اینکه اکنون دو شعبه مجزا داریم و تمرکزمان بیشتر روی حضور بانوان است، خاطرنشان می‌کند: «تمام تلاشم را انجام داده‌ام تا حمایت ویژه‌ای از خانم‌ها داشته باشم. با توجه به اینکه دبیری زبان انگلیسی خوانده‌ام و تجربه‌ای در آموزش‌وپرورش دارم، همکارانم در هنرستان‌ها دانش‌آموزان را برای دوره‌های کارورزی به کارگاه ما می‌فرستادند. پس از آشنایی بیشتر با آن‌ها، متوجه شدم که خیلی مشتاق و جویای کار هستند؛ اما هیچ زمینه کاری برای آن‌ها فراهم نیست. به‌عنوان مثال می‌دیدم دختری که تازه دیپلم گرفته، به دلیل مخالفت خانواده نتوانسته وارد بازار کار شود؛ چون فکر می‌کردند محیط‌های کاری برای دخترشان امن نیست و شرایط خوبی برایشان فراهم نمی‌شود. از طرف دیگر، بازار کاری برای دخترانی که تازه از هنرستان فارغ‌التحصیل شده‌اند و تجربه کاری کمی دارند، وجود نداشت. از نظر هنری هم وقتی استادان هستند، آثار این دختران در درجه پایین قرار می‌گیرد و ممکن است کسی هزینه‌ای برای آثار آن‌ها نپردازد.»

این پشتیبان مشاغل خانگی با اشاره به اینکه آقایان هم در مجموعه ما فعال هستند؛ اما تعداد خانم‌ها بیشتر است، یادآور می‌شود: «ما تصمیم گرفتیم برای این دختران حمایت ویژه‌ای فراهم کنیم تا بتوانند در یک محیط امن و ایده‌آل فعالیت کنند و مهارت‌های خود را توسعه دهند. به این صورت پس از اینکه دوره‌های کارورزی را می‌گذرانید، به آن‌ها پیشنهاد می‌دادیم که بعد از پایان دوره می‌توانند یک دوره آموزشی ببینند و در نهایت آن‌ها را جذب مجموعه‌مان می‌کردیم. این موضوع سبب شد خانم‌هایی که به دلیل شرایط اجتماعی نمی‌توانستند وارد بازار کار شوند، جذب کنیم و آن‌ها در محیطی که نظارت و سرپرستی آن با خانم‌ها بود، کار کنند.»

تسهیل میناکاری در منزل

وی می‌گوید: «یکی دیگر از چالش‌هایی که خانم‌ها با آن مواجه هستند، محدودیت‌هایی است که به دلیل مادر بودن یا عدم موافقت همسرشان برای کار کردن بیرون از منزل با آن مواجه‌اند. من شاهد بودم بسیاری از این عزیزان دوست دارند درآمد داشته باشند و کار کنند؛ اما به دلیل این محدودیت‌ها نمی‌توانستند. خوشبختانه در این سال‌ها موفق شدیم با ارائه دوره‌های آموزشی، فرصت‌هایی را در زمینه کار در منزل برای خانم‌ها فراهم کنیم. به این معنا که آن‌ها پس از گذراندن یک دوره آموزشی کوتاه، مهارت کسب کرده و محصولات را در منزل تولید می‌کنند. ما معمولاً خودمان محصولات را از آن‌ها تحویل می‌گیریم. در غیر این صورت، آن‌ها تنها دو تا سه بار در ماه برای تحویل کار به کارگاه می‌آیند.»

جابر درباره تعداد خانم‌هایی که با آن‌ها همکاری می‌کنند نیز اظهار می‌کند: «تعداد خانم‌های شاغل در منزل ۳۵ تا ۷۰ نفر و خانم‌های شاغل حضوری نیز همین حدود است و این تعداد با توجه به فصل تغییر می‌کند. اگر بخواهم به آمار کسانی که در این سال‌ها با ما همکاری داشته‌اند، اشاره کنم، باید بگویم بیشتر از ۵۰۰ نفر هستند. بسیاری از این افراد به دلایل مختلف مانند بچه‌دار شدن یا تغییر محل سکونت، دیگر با ما همکاری ندارند؛ اما همچنان تعداد زیادی از خانم‌ها در مجموعه ما فعال هستند.»

همکاری با ارگان‌ها و تولید بسته‌های نفیس

این پشتیبان مشاغل خانگی درباره بازار کار عرضه محصولاتشان بیان می‌کند: «فعالیتمان در حال حاضر شامل همکاری با ارگان‌های مختلف است؛ از جمله آستان قدس رضوی، کمیته امداد امام خمینی (ره) و شهرداری مشهد. یکی از محصولات ما بسته‌های نفیس برندهای زعفران است که شامل بسته‌های صادراتی و محصولاتی برای عرضه در داخل ایران می‌شود. جعبه سوغات ملی ما نیز توسط وزیر وقت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی دولت سیزدهم در صدا و سیما رونمایی و با استقبال بسیار زیادی مواجه شد. در نمایشگاه صنایع دستی در مشهد که به تازگی برگزار شد، خانم مهاجرانی؛ سخنگوی دولت، خانم جلالی؛ معاون وزیر و دیگر مسئولان از غرفه ما بازدید کردند و استقبال خوبی از محصولاتمان داشتند.»

وی خاطرنشان می‌کند: «در سامانه مشاغل خانگی نام‌نویسی کرده‌ایم و در این سال‌ها یک بار تسهیلاتی را برای تجهیز و تهیه ابزارآلات و وسایلی که لازم داشتیم، دریافت کردیم. البته همچنان در حال پیگیری هستیم تا با توجه به گسترش کار، اگر امکانش باشد، دوباره از این تسهیلات بهره‌مند شویم.»

صادرات مستقیم به ملبورن و امارات

جابر با بیان اینکه در مدت ۱۳ سال فعالیت، یکی از مشکلات ما هزینه اجاره مکان کارگاه بود که خوشبختانه مسئولان به رفع این مسئله کمک کردند، می‌گوید: «در حال حاضر بسیار مشتاق به حضور در نمایشگاه‌های خارجی هستیم و تمایل داریم عزیزان با واسطه‌گری خود، ارتباطاتی برقرار کنند تا بتوانیم در نمایشگاه‌ها حضور پیدا کنیم. به دلیل مشکلاتی، امکان صادرات زیاد را نداشتیم و تنها صادرات مستقیم به شهر ملبورن و کشور امارات انجام می‌دادیم؛ اما بخش بیشتری از صادرات محصولاتمان غیرمستقیم و با واسطه بوده است.»

این پشتیبان مشاغل خانگی که جزو منتخبان کشوری کارآفرینان مشاغل خانگی بوده و مورد تجلیل قرار گرفته، متذکر می‌شود: «هدف ما از تولید محصولات چوبی، تنها درآمدزایی نیست؛ بلکه ما تلاش می‌کنیم به کسانی که به این کار نیاز دارند و آن‌ها را توانمند کرده‌ایم، کمک کنیم. همچنین یکی از اهداف دیگر ما ترویج هنر و فرهنگ ایرانی است؛ چرا که تمام محصولات ما اصالت دارند و نقش و نگارهای آن‌ها تاریخ ایران را در سطح بین‌الملل معرفی می‌کنند. برای انجام این کار هم نیازمند حمایت مسئولان هستیم تا بتوانیم فرهنگ ایرانی و تاریخچه ایران را به‌خوبی معرفی کنیم. هدف نهایی نیز ارزآوری از طریق صادرات این محصولات به خارج از کشور است.

خبرگزاری قدس