نام کاربری یا نشانی ایمیل
رمز عبور
مرا به خاطر بسپار
واژه عدالت جنسیتی بعد از کنفرانس پکن در سال ۱۹۹۵ اولین بار توسط ایران مطرح شده تا بیانگر نگاه عدالت محور و حافظ کرامت انسانی به هویت زن در جامعه و گفتمان امامین انقلاب اسلامی باشد.
مقام معظم رهبری در سال های اخیر و در مناسبت های مختلف فرمایشات راهبردی در حوزه زنان را مطرح نموده اند و با اشاره صریح به حقوق برابر زن و مرد که در قانون اساسی هم به آن پرداخته شده است بحث رعایت عدالت جنسیتی را یادآوری نمودند. رهبر معظم انقلاب در ۶ دی‌ماه سال جاری با اقشار مختلف بانوان دیدار کردند و صحبت‌های ایشان در رابطه با جایگاه زنان در اسلام و مباحث مربوط به وظایف زن بازتاب گسترده‌ای در فضای مجازی پیدا کرد. با این وجود یکی از مباحث مطرح شده توسط ایشان کمتر مورد توجه قرار گرفت و آن بحث «عدالت جنسیتی» و تفاوت آن با برابری جنسیتی بود.
عکس نوشت: عدالت در کلام رهبر معظم انقلاب
برابری جنسیتی یا برابری جنسی به معنای تساوی کامل زن و مرد در حقوق و وظایف است، در حالی که اسلام موافق قرائت تناسبی از واژه عدالت است در واقع ایده مترقی اسلام همان عدالت جنسیتی است.
تحقق عدالت منوط به لحاظ کردن عقلانی اوضاع و تفاوت ها در تخصیص امکانات است. عدالت جنسیتی در اسلام به گونه‌ای است که از یک واقعیت نفس الامر نشات می‌گیرد و هویت جنسی زن و مرد شاخصه‌هایی را در نقش های جنسیتی آنها در بر می‌گیرد که نشان از عدالت جنسیتی است.
جنس، امر ثابتی است که به تفاوت های زیستی زن و مرد اشاره نموده و جنسیت، ناشی از تصورات ما از مردانگی و زنانگی و بر ساخته از فرهنگ جامعه است. در حقیقت جنسیت یک مقوله فرهنگی است و تقویت فرهنگ زنانگی و مردانگی موجب ادراک واقعی زن و مرد از عدالت جنسیتی می‌گردد.
مفهوم عدالت از دیدگاه غرب که خاستگاه فمنیسم بوده پایگاه عقلانی نداشته و قوام آنها به قراردادی است که خود آنها وضع حقوق می‌نمایند.
جریان فمینیسم که سردمدار برابری جنسیتی است، اولین بار در فرانسه در اعتراض به نابرابری‌های حقوقی، اقتصادی و سیاسی توسط زنان به وجود آمد. جنبش آزادی بخش زنان و فمینیسم پس از جنگ جهانی دوم فعالیت‌های بسیاری را در راستای تصویب قوانین برای احقاق حقوق زنان انجام دادند. در همین راستا قوانین علیه تبعیض جنسیتی تحصیلی در سال ۱۹۶۰ میلادی به تصویب رسید و در سال‌های ۱۹۶۲ و ۱۹۶۸ این قانون عملی شد. با این وجود این قوانین هنوز کامل نبود و به مرور قوانین دیگری برای تکمیل آنها به تصویب رسید که سند «آموزش برای همه» یکی از آنها است.
در سال ۱۹۹۰ در تایلند در کنفرانس جهانی «آموزش برای همه» با همکاری پنج سازمان بین المللی (یونسکو، یونیسف، صندوق جمعیت سازمان ملل، بانک جهانی و برنامه عمران سازمان ملل متحد) برگزار شد. ده سال پس از آن در آوریل سال ۲۰۰۰ و در سنگال کنفرانس دیگری برگزار شد که در جریان آن سندی با عنوان «چارچوب عمل داکار» طراحی برنامه ای ۱۵ ساله با هدف فراگیری آموزش تحصیلی برای همه زنان در کشورهای مختلف ارائه شد. با این وجود پس از گذشت ۱۵ سال از این توافق کارشناسان معتقد بودند که هر چند از زمان اجرای این برنامه اقدامات مناسبی انجام شده است اما دستیابی به اهداف این طرح تا مهلت مقرر آن یعنی تا سال ۲۰۱۵ تحقق نیافته است. این موضوع باعث شد تا در سپتامبر سال ۲۰۱۵ سندی به نام «دستور کار ۲۰۳۰ برای توسعه پایدار» توسط مجمع عمومی سازمان ملل متحد تصویب شود که یک برنامه ۱۵ ساله دیگر برای تحقق توسعه پایدار در کشورهای جهان را ارائه کرد. همه این فعالیت‌ها در جهت ترویج برابری بین زن و مرد بود.
رویکرد غرب در موضوع جنسیت، حقیقتی ورای انسان نیست و نظریه عدالت غربی با در برگرفتن دغدغه برابری و آزادی با مفهوم مورد نظر اسلام که با دقت بر جنسیت جلوگیری از هر گونه ظلم جنسیتی را مورد مداقه قرار داده متفاوت است.
برابری جنسیتی، کلیدواژه اصلی اسناد بین المللی است و هر جا تبعیض در زندگی زنان صورت بگیرد پیامد نابرابری جنسیتی تلقی می‌گردد.
درصورتی که مفهوم عدالت جنسیتی به معنای رعایت تناسب زن و مرد در دسترسی همه امکانات اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی با در نظر گرفتن عدم اجحاف یا ستم در حق هیچکدام است.
برابری در نگاه فمینیسم به چه معناست؟ ذکر این نکته ضروری است که تمام جریانات فمینیستی علی رغم اختلاف نظر در رابطه با موضوع تساوی زن و مرد خواهان برابری زنان و مردان در حقوق هستند. برخی از جریانات فمینیستی وجود تفاوت بین زن و مرد را پذیرفتنی نمی‌دانند و برخی دیگر علی‌رغم قبول تفاوت‌ها معتقدند که این تفاوت‌ها نمی‌تواند باعث عدم دستیابی به حقوق برابر و یا انجام وظایف مشابه شود.
بیشتر بخوانید: بررسی شاخص‌های عدالت جنسیتی در اسلام
عدالت در نگاه اسلام به چه معناست؟ در منظر دین مبین اسلام زن و مرد در آفرینش، کسب کمالات معنوی، علم و دانش در پیشگاه خداوند برابر هستند و تنها تقوی ملاک برتری هر یک از آنها است. با این وجود هر دو جنس تفاوت‌های فطری دارند که این تفاوت‌ها به خودی خود سبب برتری و یا تحقیر هیچ یک از آنها نمی‌شود و تنها در وظایف و برخی از حقوق با یکدیگر تفاوت پیدا می‌کنند.
براساس آیه ۲۲۸ سوره بقره «ولهن مثل الذى علیهن بالمعروف و للرجال علیهن درجه» حقوق زنان و مردان در ازدواج حقوقی یکطرفه نیست بلکه همانطور که مرد بر زن حقوقی دارد، زن نیز بر ضمه مرد حقوقی دارد. بنابراین زن و مرد در آفرینش با یکدیگر برابرند و بنا بر تفاوت‌های طبیعی که بر پایه فطرت انسان است وظایف متفاوتی دارند که این وظایف حقوق متفاوتی را نیز شامل می‌شود و این تفاوت موجب می‌شود که هر یک از افراد با توجه به نیازهای خود و براساس شرایطی که دارند وظایفی را بر عهده گیرند و از حقوق متفاوتی نیز برخوردار شوند.
بر همین مبنا برخی از اندیشمندان اسلامی از جمله شهید مرتضی مطهری معتقد هستند که تحقق تساوی حقوق زن و مرد در گرو از میان برداشتن مشابهت در وظایف و حقوق است و به همین دلیل غرب علی رغم آرمان برابری زن و مرد نمی‌تواند به این امر دست پیدا کند. بنابراین آنچه که بیشتر مدنظر اسلام است عدالت جنسیتی در حقوق زن و مرد و وظایف آنها است.
گفتگوی جهانبانو با بانوان حاضر در مسیر مشایه
آشنایی با اولین موکب بین المللی زنانه
جملات کوتاه برای تشکر از بانوان خادم عراقی
چند توصیه برای مادران جهت در پیادهروی اربعین
به پاس ۱۰۰۰ روز خدمت
جریان مقاومت، جریانی است که باید همچنان خون تازه در آن دمیده شود
سختترین و سوزناکترین درد بشر، درد فراق است
مردم خوب میدانند چه کسی خدمتگزارشان است
یادبود بانوان آمل برای شهید رئیسی و شهدای خدمت