دکتر ابوالفضل اقبالی مطرح کرد؛

بازدارندگی قانونی باید در کنار اقناع فرهنگی اجرا شود

در برنامه اخیر «بزنگاه» از شبکه افق، مجری برنامه و دکتر ابوالفضل اقبالی، عضو هیئت علمی دانشگاه الزهرا، به بررسی ریشه‌های ناهنجاری‌های فرهنگی، وضعیت حجاب و ولنگاری مدیریتی در حوزه فرهنگ پرداختند. در این گفت‌وگوی صریح، محورهایی چون ضعف کار فرهنگی مؤثر، بی‌عدالتی در بازار پوشاک، گسترش پدیده «حجاب استایل»، رهاشدگی شبکه نمایش خانگی و بی‌ارادگی در اجرای قانون عفاف و حجاب مورد نقد و بررسی قرار گرفت.

آغاز برنامه با مطالبه فرهنگی مردم

مجری برنامه «بزنگاه» در ابتدای گفت‌وگو با اشاره به پیام‌ها و تماس‌های مردمی گفت: «ناهنجاری‌های فرهنگی به یکی از دغدغه‌های جدی جامعه تبدیل شده است. خانواده‌های ایرانی از ولنگاری فرهنگی در رسانه‌ها، خیابان‌ها و حتی بازار پوشاک گلایه دارند. سؤال مردم این است که چرا مسئولان اقدامی بازدارنده و جدی انجام نمی‌دهند؟»

وی تأکید کرد که اصطلاح «کار فرهنگی» به‌جای آنکه به معنای اقدام مستمر فرهنگی باشد، به شعاری برای توجیه انفعال و بی‌عملی تبدیل شده است.

دکتر اقبالی: جامعه سه طیف زن دارد؛ تکریم، تبیین و کنترل، سه راهکار جمهوری اسلامی است

دکتر ابوالفضل اقبالی در پاسخ به پرسش مجری درباره وضعیت حجاب گفت: «زنان جامعه به سه گروه تقسیم می‌شوند: محجبه‌های کامل، کسانی که حجاب ضعیف‌تری دارند، و گروهی که پوشش بدن‌نما یا رفتار ناهنجار دارند. راهکار نظام باید متناسب با هر گروه باشد: تکریم برای محجبه‌ها، تبیین فرهنگی برای گروه دوم، و نظارت قانونی برای گروه سوم.»

او همچنین افزود: «برای آن دسته از افرادی که آگاهانه قانون را نقض می‌کنند، کار فرهنگی بی‌اثر است. در این موارد باید از سازوکارهای قانونی و انتظامی هوشمند استفاده شود، نه روش‌های خشن و میدانی گذشته.»

بازدارندگی قانونی نباید حذف شود

مجری در ادامه تأکید کرد: «کنترل اجتماعی بدون بازدارندگی مؤثر نیست. وقتی اقدامات نظارتی کنار گذاشته می‌شود، برای هنجارشکنان حاشیه امن ایجاد می‌شود.»

دکتر اقبالی نیز در تأیید این سخن گفت: «تنبیه و برخورد انتظامی برای اصلاح ایمان یا تربیت فرهنگی نیست، بلکه نقش دیواره بازدارنده دارد تا پدیده‌های ضد فرهنگی گسترش نیابند. نبود چنین کنترل‌هایی، باعث شد در سال‌های اخیر رفتارهایی مثل برهنگی در برخی نقاط کشور مشاهده شود.»

قانون جدید عفاف و حجاب، جایگزین گشت ارشاد است

در بخش دیگری از برنامه، دکتر اقبالی با اشاره به قانون «حمایت از خانواده از طریق ترویج فرهنگ عفاف و حجاب» گفت: «این قانون طراحی شد تا گشت ارشاد و برخوردهای خیابانی جمع شود و مدیریت حجاب به سطحی مدنی‌تر و هوشمندتر منتقل گردد. بیش از ۸۰ درصد مفاد آن فرهنگی است و نهادها را ملزم می‌کند به وظایف فرهنگی خود عمل کنند، نه اینکه مردم را تحت فشار بگذارد.»

اقبالی با انتقاد از تعلل در اجرای این قانون افزود: «برخی جریان‌های سیاسی نمی‌خواهند مسئله حجاب حل شود، چون از آن به عنوان ابزار تبلیغاتی و انتخاباتی استفاده می‌کنند.»

مجری: بی‌تفاوتی مسئولان برای جامعه قابل تحمل نیست

مجری برنامه خطاب به مسئولان گفت: «قانون وجود دارد، اما اراده‌ای برای اجرای آن دیده نمی‌شود. خانواده‌های ایرانی از وضعیت موجود ناراضی‌اند. اگر قانون نقص دارد، آن را اصلاح کنید، اما نگذارید سلامت فرهنگی خانواده‌ها تهدید شود.»

انسجام اجتماعی علیه برهنگی

در پاسخ به این پرسش که آیا طرح مباحث فرهنگی ممکن است وحدت جامعه را خدشه‌دار کند، دکتر اقبالی گفت:
«برهنگی، دیگریِ فرهنگ ایرانی است. مردم ایران در برابر آن متحدند. جامعه از رفتارهای خشن مثل برخورد خیابانی با زنان بیزار است، اما از اجرای محترمانه و قانونی قانون حجاب حمایت می‌کند.»

«حجاب استایل»؛ خطر استحاله معنای حجاب

بخش دیگری از گفت‌وگو به پدیده «حجاب استایل» اختصاص یافت.
دکتر اقبالی این پدیده را خطرناک‌تر از بی‌حجابی دانست و گفت: «در این جریان، حجاب به نمایش و آرایش تبدیل می‌شود. هدف، دیده‌شدن است، نه حفظ وقار. این رفتار، نه‌تنها معنای حجاب را تغییر می‌دهد بلکه دختران محجبه را به سمت ظاهرگرایی سوق می‌دهد.»

مجری نیز افزود: «برخی از این افراد با چادر شروع کردند اما به تدریج به پوشش‌های نیمه‌عریان رسیدند. این بازی با فرهنگ جامعه است و نباید نسبت به آن بی‌تفاوت بود.»

بی‌عدالتی در بازار پوشاک؛ چادر گران‌تر از لباس ناهنجار

در بخش دیگری از برنامه، مجری با اشاره به وضعیت بازار پوشاک گفت: «چادر و لباس‌های پوشیده گران، کمیاب و بی‌تنوع‌اند، اما پوشاک ناهنجار ارزان و فراوان است. چرا؟»

دکتر اقبالی در پاسخ اظهار داشت: «قانون برای تنظیم بازار لباس‌های عفیفانه پیش‌بینی شده بود؛ باید عرضه کافی، قیمت مناسب و تنوع مطلوب ایجاد شود، اما اجرای آن به دلیل ضعف مدیریتی معطل مانده است.»

شبکه نمایش خانگی؛ میدان آزاد ولنگاری فرهنگی

در بخش پایانی برنامه، موضوع «شبکه نمایش خانگی» و تولیدات آن مطرح شد.
دکتر اقبالی گفت: «شبکه نمایش خانگی عملاً در اختیار اپوزیسیون فرهنگی است. محتوای آن پر از خشونت، خیانت، بی‌عفتی و ضدیت با هویت ایرانی است. این شبکه روان جامعه را تخریب می‌کند.»

مجری نیز خطاب به دولت گفت: «آقای دکتر پزشکیان، وزارت ارشاد و شبکه نمایش خانگی زیرمجموعه دولت شماست. آیا این همان کار فرهنگی مورد نظرتان است؟ دست‌کم اجازه ندهید خانواده و اخلاق عمومی تخریب شود.»

مطالبه مردمی

در پایان برنامه، مجری با تأکید بر ادامه مطالبه‌گری رسانه‌ای گفت: «مردم ایران قانون‌مدار و فرهنگ‌محورند. از مسئولان انتظار دارند با عقلانیت و قاطعیت، مرزهای اخلاقی و فرهنگی جامعه را حفظ کنند. بی‌تفاوتی در برابر ناهنجاری‌ها، بی‌اعتمادی عمومی را افزایش می‌دهد.»

گزارشگر: مهتا صانعی