بار سنگین مشق شب برای دبستانی‌ها

دستان کوچکش مداد را به سختی نگه می‌دارد. انگشتانش بعد از نوشتن چند خط خسته می‌شود و نگاهش مدام به ساعت است. دانش‌آموز دبستانی که باید بازی کند و به کشف دنیای اطرافش بپردازد، حجم سنگین مشق شب او را به جای بازی پشت میز نشانده است.

این وضعیت، روایت زندگی بسیاری از کودکان مقطع ابتدایی است که باید تکالیف سنگینی را انجام دهند.

درگیری کودکان بر سر نوشتن مشق شب

مادر یکی از دانش‌آموزان پایه دوم دبستان می‌گوید: فرزندم هر روز بعد از بازگشت از مدرسه، پس از دو ساعت استراحت باید تکالیفش را انجام دهد. برخی اوقات تا ساعت ۱۱ شب مشغول نوشتن است و در آخر هفته‌ها به دلیل حجم زیاد، فرصت نمی‌کند تمام تکالیفش را انجام دهد.

او در ادامه می‌گوید: نوشتن ۵ صفحه از کلمات یا اعداد ممکن است برای ما آسان باشد، اما برای یک کودک کلاس دومی که ظرفیت روانی و جسمی محدودی دارد، بسیار سخت است. اغلب شب‌ها، سر انجام تکالیف با فرزندم دعوا می‌کنیم و ناچار به تهدید او می‌شویم. این موضوع سلامت روان او را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

تکالیف سنگین نه تنها باعث ایجاد اضطراب و استرس در دانش‌آموزان می‌شود، بلکه می‌تواند باعث کاهش علاقه کودکان به یادگیری و تنش‌های خانوادگی شود. از طرف دیگر، نابرابری در توانایی خانواده‌ها برای کمک به فرزندانشان، سبب ایجاد شکاف آموزشی بین دانش‌آموزان می‌شود. خانواده‌هایی که پدر و مادر شاغل هستند یا زمان کافی برای کمک به فرزندانشان ندارند، نمی‌توانند به خوبی این حجم از تکالیف را انجام دهند.

این در حالی است که مسئولان آموزش و پرورش بارها لزوم کاهش حجم تکالیف غیرهدفمند در مقطع ابتدایی را مورد تأکید قرار داده‌اند.

رضوان حکیم‌زاده، معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش، به لزوم بازنگری در رویکرد تکالیف تاکید کرده و می‌گوید: ابتدا باید بررسی کنیم که تکلیف چه کارکردی دارد. آیا هدف، تنها پر کردن وقت دانش‌آموز است یا فرصتی برای کاربرد آموخته‌ها در زندگی واقعی و تثبیت یادگیری؟

تکالیفی که به یادگیری کمک نمی‌کند

وی می‌افزاید: تکلیف باید به گونه‌ای باشد که برای کودک لذت‌بخش بوده و او را به همکاری بیشتر تشویق کند. در دوران کودکی، تکالیف غیرهدفمند که دانش‌آموز را در فرایند یادگیری درگیر نکند، ارزش آموزشی چندانی ندارد.

رویکرد کشورهای مختلف به تکلیف شب تفاوت‌های قابل توجهی دارد. در برخی کشورها از جمله فنلاند، تمرکز اصلی بر آموزش در مدرسه است و تکالیف شب اغلب پروژه‌محور، محدود و مهارت‌محور هستند. هدف از این رویکرد، ترغیب دانش‌آموز به تجربه، یادگیری عملی و کشف است. این رویکرد نه فقط باعث کاهش استرس دانش‌آموزان می‌شود، بلکه به آن‌ها فرصت می‌دهد تا کودکی خود را به طور کامل تجربه کنند.

کارشناسان آموزشی بر این باورند که تکالیف باید کوتاه، لذت‌بخش و هدفمند باشند. به جای تمرکز بر حجم بالای نوشتن، بهتر است از فعالیت‌های خلاقانه و عملی استفاده شود که مهارت‌های دانش‌آموزان را افزایش دهد. همچنین، معلمان باید به تفاوت‌های فردی دانش‌آموزان توجه کنند و از دادن تکالیف یکسان به تمام دانش‌آموزان خودداری کنند.

در نهایت، کاهش حجم تکالیف و تغییر نگاه به آن‌ها نه تنها سلامت روان دانش‌آموزان را تقویت می‌کند، بلکه فرصت بیشتری برای استراحت، رشد و بازی همه‌جانبه آن‌ها فراهم می‌کند.

تسنیم