انتظار ناتمام دختران دهه شصت

پژوهشگران بر این باورند که عدم تعادل جمعیتی و فشارهای اجتماعی باعث شده است که بسیاری از دختران تا سنین بالای ۴۰ سال، فرصتی برای ازدواج پیدا نکنند. این وضعیت نه تنها به چالش‌های فردی منجر شده، بلکه به افزایش نرخ طلاق و تغییرات فرهنگی نیز دامن زده است.

این پژوهشگر در بررسی مسئله تجرد دختران دهه ۶۰، این پدیده را ناشی از ترکیبی از عوامل ساختاری، جمعیت‌شناختی، فرهنگی و اقتصادی می‌داند و می‌افزاید: تجرد قطعی وضعیتی است که در آن دختران و پسران به دلیل شرایط اجتماعی، فرهنگی و محیطی تا سن ۴۵ یا ۵۰ سالگی هرگز به ازدواج روی نمی‌آورند. این موضوع بیشتر از آنکه جنبه شخصی داشته باشد، جنبه ساختاری دارد. از دهه ۵۵ تا ۶۵، بالاترین رشد جمعیتی در کشور ثبت شده، اما به دلیل عدم آمادگی زیرساخت‌های اقتصادی و اجتماعی، بسیاری از دختران این دهه از فرصت ازدواج محروم شدند.

کاظمی‌پور ادامه می‌دهد: یکی از عوامل اصلی، عدم تعادل جمعیتی و نسبت نامتوازن جنسیتی است که در آن، تعداد مردان مناسب برای ازدواج کمتر از زنان است؛ این وضعیت به‌ویژه در مناطق روستایی و کم‌برخوردار، فشار ازدواج را افزایش داده است.

استاد دانشگاه تهران با اشاره به اینکه جوان همسری از دیگر عوامل مؤثر در این پدیده است، می‌گوید: سنت فرهنگی ایران که مردان را به ازدواج با زنان کوچک‌تر ترغیب می‌کند، باعث شده است دختران هم‌سن یا بزرگ‌تر کمتر مورد توجه قرار گیرند و این روند در دهه‌های بعدی نیز با شدت بیشتری ادامه یافته است.

وی با تأکید بر اینکه بی‌عدالتی اجتماعی در مناطق حاشیه‌ای و روستایی در ایجاد تجرد دختران نقش بسزایی دارد، به آماری از سرشماری سال ۱۳۹۵ اشاره می‌کند و می‌افزاید: در آن سال بیش از ۱.۵ میلیون دختر در سنین ۳۰ تا ۵۰ سالگی ازدواج نکرده بودند که از این تعداد ۵۰۰ هزار نفر بالای ۴۰ سال سن داشتند.

نسبت جمعیت روستایی در تجرد قطعی بیشتر از جمعیت شهری بوده و رویکرد شهر محور و توسعه نامتوازن باعث شده دختران در مناطق کم‌برخوردار از فرصت‌های ازدواج محروم بمانند.

کاظمی‌پور در مورد نقش خانواده‌ها و تأکید بر سنت‌ها به عنوان یکی از موانع ازدواج می‌گوید: تحقیقات متعدد نشان داده که بیش از ۷۰ تا ۸۰ درصد جوانان تمایل دارند ازدواج خود را به صورت مدرن انجام دهند، یعنی ابتدا با یکدیگر آشنا شوند و سپس ازدواج کنند، اما به محض ورود خانواده‌ها، وضعیت به کلی تغییر می‌کند. وی توضیح می‌دهد که وقتی خانواده‌ها به موضوع مهریه، جهیزیه و چانه‌زنی‌های مالی وارد می‌شوند، روند ازدواج به‌شدت پیچیده و زمان‌بر می‌شود. این مسائل نه‌تنها منجر به تأخیر در ازدواج می‌شوند، بلکه نرخ طلاق را نیز افزایش می‌دهند، زیرا ازدواج‌هایی که تحت‌فشارهای اقتصادی و مادی انجام می‌شوند، احتمال شکست بیشتری دارند.

این استاد دانشگاه به چالش افزایش روابط آزاد و جایگزینی آن به‌جای ازدواج اشاره می‌کند و می‌گوید: افزایش روابط آزاد بخشی از تغییرات فرهنگی و نشان‌دهنده تمایل جوانان به سبک زندگی مدرن است؛ جوانان ما تمایل دارند سبک زندگی و روابط خود را به‌صورت مدرن تجربه کنند، اما این موضوع به معنای کنارگذاشتن ازدواج نیست و اگر این موانع وجود نداشت، قطعاً بسیاری از ازدواج‌ها به‌موقع انجام می‌شد.

وی در مورد راهکارهای کاهش نرخ تجرد به دختران دهه ۶۰ توصیه می‌کند که باید کمی از وسواس خود بکاهند، زیرا دایره انتخاب همسر محدود است و اگر وسواس بیش از حد داشته باشند، ممکن است به تجرد قطعی برسند؛ حتی ازدواج با مردانی که قبلاً ازدواج کرده‌اند یا همسرشان فوت شده، می‌تواند گزینه مناسبی باشد.

قدس