امنیت شغلی زنان تحت الشعاع امنیت اخلاقی

این روزها موضوع امنیت روانی و اجتماعی زنان، به یک مسئله در فضای اجتماعی کشور تبدیل شده است.

امنیت روانی و اجتماعی به‌خصوص برای زنان، آن هم در کشور مسلمانی مانند ایران مسئله‌ای است که حساسیت‌های زیادی را به دنبال دارد و تقریبا اعتقاد مشترک همه مردم کشور از اقشار مختلف، بر ضرورت تقویت این نوع امنیت برای همه زنان تاکید دارد.

یکی از مهمترین مسائلی که به صورت مستقیم با امنیت روانی زنان مرتبط است، بحث چگونگی پوشش در جامعه است.

مسئله پوشش بانوان در ایران در سال‌های مختلف و براساس تفکرات عموم مردم تغییرات متفاوتی را پشت سر گذاشته است، با این وجود مسئله اینجاست که در جامعه امروز ایران گاهی تلاش‌هایی برای سوق دادن زنان به سمت برهنگی دیده می‌شود.

تردیدی نیست که برهنگی برای زنان اصیل جامعه ایرانی همواره خط قرمز بوده و در هیچ دوره‌ای از تاریخ هرگز آن را زیر پا نگذاشته‌اند.

ابراهیم فیاض، جامعه شناس و استاد دانشگاه تهران وضعیت امنیت اجتماعی و روانی زنانزنان مورد بررسی قرار داد.

فاصله‌گذاری اجتماعی تضمین کننده امنیت

فیاض با اشاره به ضرورت فاصله‌گذاری‌های اجتماعی برای ایجاد امنیت در جامعه اظهار کرد: همانطور که دیوار خانه یا در، مرز مشخصی بین درون و بیرون به وجود آورده و امنیت فیزیکی ما را تضمین می‌کند، فاصله‌گذاری‌های اجتماعی و رفتاری هم ضامن امنیت اخلاقی و روانی افراد هستند.

این جامعه شناس با بیان اینکه هرچه مرزها در یک جامعه بیشتر رعایت شود، امنیت هم افزایش پیدا می‌کند، گفت: لباس نیز از همین نظر قابل تحلیل است؛ پوشش، یک نوع فاصله‌گذاری بدنی و اجتماعی است که علاوه بر محافظت، در ایجاد زیبایی‌شناسی، حرمت اجتماعی و نظم نیز موثر است.

رعایت پوشش، امنیت اجتماعی زنان را افزایش می‌دهد

این استاد دانشگاه با اشاره به نقش پوشش در حفظ کرامت بانوان، تصریح کرد: برهنگی نه فقط امنیت بانوان را کاهش می‌دهد، بلکه حتی از نظر زیبایی‌شناسی هم اثرات منفی دارد.

فیاض خاطرنشان کرد: پوشش مناسب، از بدن زن در برابر نگاه‌های تحریک‌آمیز محافظت می‌کند و همین، از بسیاری از ناهنجاری‌های اجتماعی جلوگیری می‌کند. بدن زن برخلاف بدن مرد، از بار زیبایی‌شناختی برخوردار است و عدم رعایت حریم در نمایش آن، باعث حسادت، مقایسه، اختلال در روابط و حتی بروز آسیب‌های روانی بین خود زنان هم می‌شود.

کاهش نظارت در کلان‌شهرها ناامنی را افزایش می‌دهد

این جامعه شناس با انتقاد از وضعیت نظارت در شهرهای بزرگ گفت: در شهرهایی مانند کرج، مشهد و تهران، به خاطر بی‌هویتی ساختاری، فاصله‌گذاری‌های اجتماعی به‌درستی انجام نمی‌شود. وقتی یک زن ناچار می‌شود برای کسب درآمد با خودروی شخصی مسافرکشی کند، نه کنترل دارد، نه امنیت و نه نظارتی بر محیط.

فیاض تصریح کرد: باید حمل‌ونقل شهری قانون‌مند و تاکسیرانی تقویت شود تا ساختار تمایز یافته‌ای برای شهروندان به‌خصوص زنان فراهم شود. نبود نظارت و تمایز، باعث بروز تعرض، ناامنی و خشونت می‌شود.

آمار جهانی و مقایسه با جوامع اسلامی

وی با استناد به داده‌های جهانی بیان کرد: براساس گزارش سازمان بهداشت جهانی در سال ۲۰۲۱، بیش از ۶۰ درصد از زنان در کشورهای غربی مورد آزار جنسی قرار گرفته‌اند. این موضوع اغلب در اماکن عمومی مانند پارک، محیط کار و مترو رخ می‌دهد که معمولاً فاقد حریم‌های پوششی و نظارت دقیق است.

این جامعه شناس به وضعیت جوامع مسلمان اشاره کرد و گفت: در جوامع اسلامی، به خاطر وجود چارچوب‌های مشخص برای روابط اجتماعی و پوشش، میزان این آسیب‌ها به مراتب کمتر است. زنانی که در جامعه بدون چارچوب و بی‌مرز، در معرض لمس‌ها و نگاه‌های ناخواسته قرار می‌گیرند، نه‌تنها جسم، بلکه روحشان نیز دچار آسیب می‌شود.

رابطه امنیت جنسی و امنیت اقتصادی زنان

فیاض یکی از عوامل مهم ناامنی را در تلاقی امنیت جنسی و اقتصادی زنان دانست و گفت: در بسیاری از شغل‌ها، امنیت شغلی زنان با تعرض‌های جنسی گره خورده است. این موضوع در مطب‌ها، شرکت‌ها و حتی اماکن رسمی مشاهده می‌شود. زن برای حفظ شغلش گاهی ناچار می‌شود امنیت اخلاقی‌ و روانی‌اش را نادیده بگیرد.

وی افزود: این موضوع از منشی‌گری ساده تا سمت‌های شغلی بالاتر قابل مشاهده است و ریشه در عدم حمایت ساختاری از کرامت زنان دارد. اگر نهادهای حامی، مانند خانواده از قوت کافی برخوردار باشند، زن ناچار نخواهد شد بین امنیت و معیشت یکی را انتخاب کند.

خانواده؛ دیوار امنیت اجتماعی و روانی زنان

این استاد دانشگاه با بیان اینکه خانواده، تضمین کننده امنیت روانی و اجتماعی زنان است، تصریح کرد: همانطور که خانه با دیوار و در خود حریم به وجود آورد، خانواده نیز چهارچوبی برای محافظت از زن در برابر آسیب‌های محیطی است. زن اگر در نهاد خانواده در امنیت قرار داشته باشد، در جامعه کمتر دچار پرخاشگری، آسیب و اضطراب خواهد شد.

وی به ماجرای قتل الهه حسین نژاد نیز اشاره کرد و گفت: در این حادثه نیز فرد قاتل بعد از طلاق، دچار فقدان پیوندهای اخلاقی و فروپاشی روانی شد. اگر نهاد خانواده و حمایت‌های آن همچنان وجود داشت، شاید چنین فاجعه‌ای اتفاق نمی‌افتاد.

خبرگزاری آنا