افزایش ۴۴ درصدی بانوان نویسنده

اختتامیه چهل و دومین دوره جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران با حضور رئیس‌جمهور و مقامات فرهنگی کشور در تالار وحدت برگزار شد.

اختتامیه چهل و دومین دوره جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران با حضور مسعود پزشکیان رئیس‌جمهور، سید عباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، محسن جوادی معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ابراهیم حیدری مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات، آزاده نظربلند دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی و دیگر اهالی فرهنگ و ادب در تالار وحدت برگزار شد.

صالحی: افزایش ۴۳ درصدی زنان نویسنده در سال ۱۴۰۲

سید عباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در این مراسم با تأکید بر اهمیت کتاب در فرهنگ ایران، اظهار داشت: «کتاب در ایران سه فصل دارد: فصل پاییزه که به هفته کتاب اختصاص دارد و در آن رئیس‌جمهور نیز حضور دارد، و فصل دوم مربوط به مراسم کتاب سال است که در آن نیز در خدمت رئیس‌جمهور هستیم.»

وی افزود: «کتاب، ریشه و مبنای تمدن‌سازی است. تمدن‌ها ایده‌های خود را از کتاب می‌گیرند و وقتی به بار می‌نشینند، با کتاب‌هایی که به نتیجه رسیده‌اند، این مسیر را ادامه می‌دهند. تمدن بی‌کتاب وجود ندارد و هر تمدن بشری با کتاب آغاز شده و تا زمانی که به رشد خود ادامه داده، در دسترس کتاب بوده است.»

صالحی در ادامه گفت: «در فضای انقلاب اسلامی، شاهد رشد جریان تألیف و قلم بوده‌ایم و باید بابت این روندهای مثبت شکرگزار باشیم.»

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به آمار انتشار کتاب در سال‌های ۵۷ تا ۶۷ اشاره کرد و گفت: «در این دهه، تعداد کتاب‌های منتشر شده به ۳۵ هزار عنوان می‌رسید که شامل چاپ اول و تجدید چاپ بود. اما در دهه چهارم، یعنی از سال‌های ۸۷ تا ۹۷، آمار انتشار کتاب به ۷۲۶ هزار عنوان می‌رسد که نشان‌دهنده رشد ۲۰ برابری است. این اتفاق نتیجه یک فرایند است که جریان دانش و علم را به رشد کمی و کیفی رسانده است.»

برقراری عدالت جنسیتی در پدیدآورندگان کتاب به نسبت قبل از انقلاب

صالحی در ادامه به موضوع عدالت جنسیتی در حوزه پدیدآورندگان کتاب در چهار دهه و نیم بعد از انقلاب اشاره کرد و گفت: «در سال ۵۷، نسبت پدیدآورندگان مرد به زن ۳۰ برابر بود، به این معنا که تنها یک‌سوم پدیدآورندگان را زنان تشکیل می‌دادند. اما در سال ۱۴۰۲، از ۹۴ هزار پدیدآورنده، حدود ۴۵ هزار و ۵۰۰ نفر مرد و ۳۳ هزار و ۷۰۰ نفر زن هستند که به ترتیب ۵۷ درصد و ۴۳ درصد را تشکیل می‌دهند.»

وی همچنین به آمار ترجمه نیز اشاره کرد و گفت: «در این حوزه، ۸ هزار و ۱۳۴ نفر مرد و حدود ۶ هزار و ۵۰۰ نفر زن هستند که نشان‌دهنده نسبت ۵۶ به ۴۴ است. این آمار نشان‌دهنده این است که فضای کشور در مسیر همگرایی و تحقق عدالت جنسیتی در حوزه پدیدآورندگان کتاب حرکت کرده است. در این روزهایی که خبرهای بد فراوان‌اند، من می‌خواهم خبرهای خوب را هم به اشتراک بگذارم، هرچند که این بدان معنا نیست که حوزه فرهنگ کاملاً در شرایط خوبی قرار دارد.»

وزیر ارشاد ادامه داد: «ما شاهد رویش‌ها و تحولات مثبتی هستیم که باید قدردان آن‌ها باشیم. برای مثال، جریان نشر خصوصی در ایران پس از انقلاب توانسته است جایگاه‌های خود را پیدا کند. از بین ناشران عمومی که بیش از ۳۰۰ عنوان کتاب منتشر کرده‌اند، ۱۰ ناشر اول از بخش خصوصی هستند. در حوزه کودک‌ونوجوان نیز از میان ناشرانی که ۲۳۰ عنوان به بالا کتاب منتشر کرده‌اند، ۸ ناشر از ۱۰ ناشر اول متعلق به بخش خصوصی هستند. این نشان می‌دهد که بار صنعت نشر ایران بر دوش ناشران خصوصی سنگینی می‌کند و نباید این بخش را فراموش کرد. بار قابل‌توجهی از فرهنگ ایران‌زمین بر دوش ناشران خصوصی است، بنابراین باید به فرهنگ در این حوزه توجه ویژه‌ای داشته باشیم.»

توجه به هزینه‌های فرهنگی و دسترسی به کتاب

صالحی در ادامه به‌ضرورت توجه به هزینه‌های فرهنگی و دسترسی به کتاب اشاره کرد و گفت: «طبیعتاً هزینه‌های عرضه فرهنگ مکتوب بالا و بالاتر رفته است و سبد فرهنگی خانوارها به‌مرور کاهش‌یافته است. پیشنهادی که ناشران و مؤلفان مطرح کرده‌اند این است که باید به علاقه‌مندان کتاب اجازه دهیم به کتاب دسترسی داشته باشند. قیمت کتاب افزایش‌یافته و هزینه‌ها نیز بالا رفته است؛ بنابراین باید بنیه خرید کتابخانه‌های عمومی، مدارس، دانشگاه‌ها و تمامی نهادهایی که می‌توانند حداقل حضور کتاب را در آن‌ها نسبت به منابع روز ایجاد کنند، افزایش دهیم. اهتمام به اقتصاد نشر و تألیف به حوزه عدالت فرهنگی کمک می‌کند و به کسانی که به کتاب علاقه دارند، در خرید کتاب یاری خواهد رساند.»

وی خطاب به رئیس‌جمهور گفت: «امیدواریم نگاهی که شما به‌درستی در حوزه آموزش دارید و در دولت و غیر دولت به آن اشاره کرده‌اید، به‌گونه‌ای باشد که بحث من در مدرسه‌سازی تنها به کالبد محدود نشود، بلکه تغییر یک نوع نظام نرم‌افزاری را نیز شامل شود. در مدارسی که با این نگاه شکل می‌گیرند، کتاب می‌تواند روحی در آن محیط آموزشی باشد.»

وزیر ارشاد در پایان گفت: «اگر می‌خواهیم دانش‌آموزان را از حافظه محوری رها کنیم، باید به آن‌ها دانایی بیاموزیم. طبیعتاً کتاب جایگاه خاص خود را دارد و کمک به بهبود شرایط کتابخانه‌های عمومی و فراهم‌کردن فضایی از منشورات جدید می‌تواند به این مسیر در حوزه آموزش یاری برساند.»

دفاع مقدس