افزایش سن والد شدن در ایران

مرکز رصد جمعیت کشور در سازمان ثبت احوال، جدیدترین داده‌های مربوط به روند فرزندآوری ایرانیان را منتشر کرده است و این آمار یک بار دیگر زنگ خطر را در مورد تأخیر در تشکیل خانواده به صدا درآورده است. گزارش جدید که مربوط به هفت ماهه نخست سال ۱۴۰۴ است، نشان می‌دهد که میانگین سن پدران به ۳۲.۵ سال و میانگین سن مادران به ۲۷.۶ سال رسیده است. این اعداد، نشان‌دهنده تداوم یک روند صعودی است که به تدریج فاصله تولد اولین فرزند را از سنین ایده‌آل جوانان دورتر می‌کند.

شکاف عمیق میان شهر و روستا

بررسی جزئیات این گزارش، تفاوت‌های فاحش منطقه‌ای را آشکار می‌سازد. در مناطق شهری، این تأخیر بیشتر نمود پیدا کرده؛ به طوری که پدران به طور متوسط در سن ۳۳.۱ سالگی و مادران در ۲۸.۳ سالگی برای اولین بار طعم پدر یا مادر شدن را می‌چشند. این در حالی است که در مناطق روستایی، اگرچه روند افزایشی وجود دارد، اما سن والدین همچنان پایین‌تر است: پدران روستایی در حدود ۳۰.۷ سالگی و مادران در ۲۴.۴ سالگی اولین فرزند خود را به دنیا می‌آورند.

رشد سالانه سن والدین

مقایسه آمار هفت ماهه سال جاری با مدت مشابه سال گذشته (۱۴۰۳) نشان می‌دهد که این افزایش سن یک پدیده گذرا نیست و به صورت مداوم در حال رخ دادن است. در سال گذشته، میانگین سن پدران ۳۲.۳ و مادران ۲۷.۴ سال بود. نکته قابل تأمل، رشد سن در مناطق روستایی است؛ جایی که سن پدران روستایی از ۲۹.۹ سال به ۳۰.۷ سال جهش داشته است. این افزایش اندک اما مستمر، سرمایه‌گذاری بلندمدت روی جمعیت جوان را دشوارتر می‌سازد.

تهران در صدر تأخیر و سیستان و بلوچستان در انتهای طیف

استان‌ها نیز در این زمینه بسیار متفاوت عمل کرده‌اند. استان تهران همچنان پیشتاز در به تعویق انداختن اولین فرزندآوری است. بر اساس آمار سال گذشته، مادران تهرانی با میانگین سن ۳۰.۵ سال و پدران با ۳۴.۷ سال بالاترین سن را در کشور ثبت کردند. در سوی دیگر این طیف، استان سیستان و بلوچستان با میانگین سن مادران ۲۲.۶ سال و پدران ۲۷ سال، نشان‌دهنده پایبندی بیشتر به الگوی سنتی‌تر فرزندآوری اولیه در میان استان‌ها است.

تحلیل کارشناسان: تحصیلات و تغییر سبک زندگی

کارشناسان جمعیت‌شناسی معتقدند که این تأخیر در اولین فرزندآوری ریشه در چند عامل کلیدی دارد. ارتقاء سطح تحصیلات، به ویژه در میان زنان، و ورود گسترده‌تر آن‌ها به بازار کار، زمان بیشتری را به توسعه فردی و حرفه‌ای اختصاص می‌دهد. علاوه بر این، تغییر در سبک زندگی و اولویت‌بندی مسائل اقتصادی و معیشتی نیز به این تأخیر دامن می‌زند.

این گزارش جامع، ابزاری حیاتی برای سیاست‌گذاران است تا بتوانند برنامه‌های تشویقی فرزندآوری را با دقت بیشتری تدوین کرده و راهکارهای حمایتی خود را نه فقط به صورت عمومی، بلکه با توجه ویژه به تفاوت‌های عمیق میان جمعیت شهری، روستایی و استان‌های مختلف، هدفمند سازند.

خبرگزاری فارس