افزایش استعمال قلیان در میان دختران و زنان جوان

رئیس دبیرخانه ستاد کشوری کنترل دخانیات اعلام کرد: استعمال قلیان در بازه زمانی ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۰ در گروه سنی بالای ۱۸ سال، در میان مردان۱۷.۸درصد و در بین خانم ها ۵۷.۶ درصد افزایش داشته است.

به گزارش جهان بانو، قلیان در طول تاریخ به عنوان یک فعالیت سرگرم کننده به مردان اختصاص داشته است. با این وجود در حال حاضر این پدیده با روش های نوینی احیا گردیده و ما به طرز حیرت انگیزی شاهد افزایش مصرف قلیان در میان زنان و دختران هستیم.

رئیس دبیرخانه ستاد کشوری کنترل دخانیات در رابطه با این موضوع در یک گفتگو با خبرگزاری باشگاه خبرنگاران اظهار کرد: « استعمال قلیان در بازه زمانی ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۰ در گروه سنی بالای ۱۸ سال، در میان مردان۱۷.۸درصد و در بین خانم ها ۵۷.۶ درصد افزایش داشته است. در کل می توان گفت حدود ۲۸ درصد افزایش مصرف قلیان در این گروه سنی اتفاق افتاده است.» در ادامه به بررسی آسیب‌ها و دلایل گرایش جوانان به این پدیده خواهیم پرداخت.

در گذشته استعمال قلیان بیشتر به عنوان نوعی رفتار مردانه شناخته می‌شد، با این وجود این انگاره در حال حاضر دستخوش تغییر شده است. جایگاه دختران و زنان جوان به سبب شتاب سیر سنت ها به سمت تجددگرایی و از هم پاشیدن هنجارهای سنتی دگرگون شده است. اگرچه که این تغییر نقش نتایج مثبت بسیاری را نیز با خود به همراه داشته، نتایجی همچون اشتغال و ادامه تحصیل، اما در مواردی منجر به انجام رفتارهایی شده که نه تنها شایسته زنان نیست که برای مردان نیز مضر و خطرناک شناخته شده است. قلیان کشیدن رفتاری آسیب زاست؛ رفتاری که مرد و زن ندارد و برای هر دو مضر و خطرناک است.

به عبارتی انگاره‌های فرهنگی که در بیشتر موارد مصرف دخانیات را امری مردانه تلقی می‌کرد، با تغییر بنیان‌های هویتی و ساختارهای سنتی زنان را به چالش کشیده است؛ از همین رو شاهد افزایش استعمال دخانیات در بین زنان و دختران هستیم.

قلیان کشیدن دختران و زنان، آسیب مضاعف به جامعه

دود توتون حاوی بیش از چهار هزار ماده مختلف شیمیایی است که در فرایند سوختن با بیش از ۴۰ ماده سرطانی ترکیب شده و با بیماری‌های بسیاری از جمله بیماری‌های قلبی-عروقی، کاهش بارداری، کاهش عملکرد تنفسی و سرطان دهان و ریه مرتبط است.

با این وجود این مسئله زمانی بغرنج می‌شود که افراد علی رغم آگاهی از آسیب‌های جسمانی متعدد قلیان را به صورت دسته جمعی و حتی در بعضی موارد به صورت خانوادگی استعمال می‌کنند. تحقیقات انجام شده در این زمینه نشان دهنده آن است که استعمال قلیان توسط بانوان به افزایش ارتباط با افراد معتاد، کاهش ارتباط با افراد عادی، سقط جنین، افزایش احتمال ابتلای خانواده به بیماری‌هایی همچون هپاتیت و سل، ایجاد نسل معتاد و طرد اجتماعی شدیدتر منجر می‌شود. علاوه بر این با توجه به نقش زنان در بقا و حفاظت از خانواده و به ویژه تربیت نسل آینده، پیامدها و عواقب مصرف دخانیات به خصوص قلیان برای این قشر از جامعه چندین برابر خواهد بود.

بی‌تفاوتی خانواده از عوامل اصلی قلیانی‌شدن دختران

اکثر مصرف‌کنندگان، قلیان را به همراه خانواده و یا دوستان خود استعمال کرده‌اند و نکته جالب توجه اینجاست که معمولا مصرف قلیان در بین دختران برای اولین بار در جمع های خانوادگی اتفاق افتاده است.

به نظر می‌رسد نگرش سهل‌گیرانه به مصرف قلیان توسط نوجوانان به خصوص دختران در جمع های خانوادگی می‌تواند به گسترش استعمال آن، افزایش وابستگی و بیماری های مرتبط با آن منجر شود. همچنین، تحقیقات مختلف نبود مانع و سرپرست، مجاورت خانوادگی و کاهش حساسیت‌ها را از جمله عوامل زمینه‌ساز استعمال قلیان در میان دختران و زنان جوان عنوان می‌کنند.

در دسترس‌بودن، یکی از دلایل افزایش مصرف قلیان

هنگامی که در خیابان های شهر قدم می‌زنیم، چایخانه‌های سنتی، قهوه‌خانه‌ها و رستوران‌های بسیاری را مشاهده می‌کنیم که به راحتی در حال عرضه کردن قلیان با انواع طعم‌های لذت بخش هستند. شواهد و یافته‌های بعضی از پژوهش ها نشان دهنده آن است که افزایش مصرف قلیان با افزایش چایخانه‌ها و قهوه‌ خانه‌ها ارتباط تنگاتنگی دارد. به عبارت دیگر امکان دسترسی به ادوات استعمال قلیان بسیار آسانتر شده است آنچنان که به راحتی در معرض دید افراد در جامعه قرار می گیرد. این شرایط موجب قبح‌زدایی از استعمال دخانیات شده و سبب می‌شود که افراد کمتر به خطرات روانی و جسمانی ناشی از استعمال قلیان اهمیت دهند.

این مشکل در ارتباط با دختران دشوارتر است چرا که همان‌طور که پیش از این اشاره شد، اولین استعمال دختران در اکثر موارد در جمع های خانوادگی اتفاق می افتد. خانواده‌ باید یک بستر امن برای افزایش سطح سلامت روانی و جسمانی افراد باشد، با این وجود متاسفانه به دلیل سهل انگاری اعضای خانواده و به خصوص والدین، نوجوانان به راحتی به دنیای آسیب‌های اجتماعی و مواد دخانی وارد می‌شوند. ذکر این نکته ضروری به نظر می‌رسد که در تعدادی از کشورهای دنیا با هدف کنترل و کاهش استعمال رو به افزایش دخانیات قوانین بسیار محکمی به تصویب رسیده است. به عنوان مثال فروشندگان مواد دخانی اجازه در معرض دید قرار دادن این مواد در انظار مردم را ندارند و با این راهکار تلاش می کنند تا مصرف دخانیات را محدود کنند و از همه‌گیر شدن آن جلوگیری می‌کنند.

پیشگیری بهتر از درمان

پژوهش های مختلف نشان دهنده آن است که اکثر افراد معتاد به دخانیات، مصرف آن را پیش از ۱۸ سالگی و با سیگار یا استعمال قلیان آغاز کرده‌اند. لذا طراحی و اجرای برنامه‌های پیشگیری با رویکرد سطح اول پیشگیری (قبل از شروع هرگونه آسیب) در سنین پایین‌تر می‌تواند بیشترین تاثیر را داشته باشد. در این سطح نقش آموزش و پرورش و رسانه‌ها می‌تواند حامی و تکمیل کننده نقش والدین در پیشگیری از اعتیاد به دخانیات باشد.