از وعده تا گلایه/وضعیت بیمه زنان خانه دار در چه حال است؟

به گزارش جهان بانو، قصه پر فراز و نشیب بیمه زنان خانه دار به حدود پانزده سال پیش باز می‌گردد. این پرونده‌ در دولت‌های مختلف با این عنوان که «از سوی دولت در دست بررسی است»، بارها و بار‌ها مورد بررسی قرار گرفت. دولت نهم این طرح را لغو کرد و به بحث های پیرامون این موضوع خاتمه داد و از طرف دیگر سازمان بهزیستی نیز که متولی انجام این طرح بود، به طور ناگهانی اعلام کرد که «زنانی که طی ۵ سال با پرداخت حق بیمه ماهانه زیرپوشش این طرح قرار گرفته اند، ازاین پس نمی‌توانند در انتظار مزایای این نوع بیمه باشند.»

زنان شرکت کننده در این طرح به دلیل لغو یک باره بیمه زنان خانه دار و رفتار یک سویه سازمان بهزیستی دست به اعتراض زدند، با این وجود اعتراضشان با بی اعتنایی مسئولان مرکز امور زنان، سازمان بهزیستی و دیگر مسئولان مواجه شد و از احقاق حق  و حقوقشان باز ماندند.

پس از گفتگوهای فراوان سرانجام بیمه زنان خانه دار از آذر سال ۱۳۸۷  شروع به کار کرد و مدیرکل وقت امور فنی بیمه شدگان سازمان تأمین اجتماعی اعلام کرد که «زنان خانه دار می‌توانند به صورت خوداظهاری با عنوان خانه دار، انعقاد قرارداد و پرداخت حق بیمه مقرر از تعهدات قانونی این سازمان بهره‌مند شوند.» بانوان خانه دار با استفاده از این بیمه دغدغه بازنشستگی و بهره مندی از خدمات بیمه را ندارند و در کنار استفاده از پوشش‌های بیمه ای، از پشتوانه‌ای مالی برای آینده خود نیز بهره مند هستند.

بیمه‌ای با اطلاع رسانی ضعیف

اغلب کار‌های خانم های خانه دار هم جنبه تولید ارزش دارد و هم به طور مستقیم بر همه افراد جامعه تأثیرگذار است. ازاین جهت می‌توان خانه داری را شغل مهمی دانست که به توجه بیشتری نیاز دارد. یکی از طرح‌هایی که می‌تواند برای خانه داری منزلت شغلی ایجاد کند، همین طرح بیمه بانوان خانه دار است؛ طرحی که این فرصت را در اختیار زنان خانه دار قرار می‌دهد تا خدماتی دریافت کنند که در مشاغل دیگر نیز در نظر گرفته شده و تا حدی آینده آن‌ها را تضمین می‌کند. اما آیا چنین اتفاقی افتاده است؟

پریسا مدبر ۲۶ ساله و مجرد است. چند سال است که از دو کودک پرستاری می‌کند و از امکانات هیچ بیمه‌ای استفاده نکرده است. او می‌گوید: باتوجه  به اینکه خانم های خانه دار در اداره، سازمان یا در مراکز غیردولتی و دولتی مشغول به کار نیستند و بازنشسته نمی‌شوند، لازم است که برایشان بیمه‌ای در نظر گرفته شود تا بتوانند در صورت داشتن شرایط هم بازنشسته شوند و هم حقوق و مستمری دریافت کنند.

به عقیده او این طرح در صورت اجرا طرح مناسبی است، با این وجود اطلاع رسانی خوبی ندارد. او در ادامه گفت: من هیچ اطلاعی نسبت به این بیمه نداشتم تا اینکه ۸ ماه پیش به واسطه یکی از دوستانم متوجه شدم می‌توانم با استفاده از این طرح برای بیمه کردن خود اقدام کنم. متقاضی شدم و برای نوع ۱۸ درصدی آن اقدام به ثبت نام کردم.

این پرستار جوان به معایب و مزایای این طرح اشاره کرد و گفت: یکی از خوبی های این طرح این است که افراد مجرد نیز می‌توانند برای ثبت نام اقدام کنند و تنها به زنان متأهل اختصاص ندارد. اما از سوی دیگر حق بیمه  این نوع از بیمه برای بعضی از بانوان زیاد است. به عنوان مثال افرادی که درآمد خاصی ندارند و همسرشان نیز اوضاع مالی مناسبی ندارد، به سختی قادر به پرداخت حق بیمه خود هستند؛ نمونه اش مادرم که برای ثبت نام اقدام نکرد، چرا که توانایی پرداخت حق بیمه را نداشت.

وی با بیان اینکه امکان دریافت وام یا بازخرید با بیمه زنان خانه دار وجود ندارد، بیان کرد: ‌ای  کاش برای افراد تحت پوشش این بیمه این امکان وجود داشت تا به وسیله آن وام پرداخت کنند و می‌توانستند از این مزیت برخوردار شوند.

حق بیمه زیاد است

بیتا مشایخی یکی دیگر از بیمه شدگان طرح بیمه زنان خانه دار است که از پنج سال پیش تا به امروز از آن استفاده می‌کند. او می‌گوید: بیشترین مشکل زنان مجرد برخوردار نبودن از تمکن مالی است. به طور کلی این امر جزو وظایف مردان محسوب می‌شود که برای گذران امورات خانواده خود به کسب درآمد بپردازند و عمده ترین مشکلی که پس از فوتشان در زندگی افراد خانواده به وجود می‌آید همین نداشتن پشتوانه مالی کافی است.

اگر زنان فاقد همسر حقوق  دریافت کنند و از یک درآمد مشخص برخوردار باشند، چندان مشکلی با پرداخت حق بیمه نخواهند داشت، اما در غیر این صورت اغلب زنان از این توانایی برخوردار نیستند که این هزینه را به طور مداوم پرداخت کنند.

او با اشاره به هزینه بالای این بیمه توضیح داد: اغلب بانوان خانه دار در بخش مشاغل خانگی مشغول به فعالیت هستند و درآمد‌شان اندک است. این درآمد کم کفاف هزینه های زندگی شان را هم نمی‌دهد، چه برسد به پرداخت بیمه. لذا بهتر است برای تعرفه حق بیمه تصمیم گیری مناسب تری اتخاذ شود.

هویت بخشی «بیمه زنان خانه دار» به زن

استفاده از تعهدات قانونی تأمین اجتماعی  توسط بانوان خانه دار شاید بهترین راه حل اجرایی برای رفع نگرانی پرداخت حق بیمه زنانی باشد که از پشتوانه شغلی برخوردار نیستند و طبیعتا درآمدی هم ندارند. اما اینکه بزرگ‌ترین سازمان متولی پوشش بیمه در کشور چنین شرایطی را برای بانوان فراهم کرده است و یا باالعکس، سوالی است که باید پاسخش را از زبان متولیان سازمان مذکور شنید. عباس جمشیدی گلیان، رئیس اداره بیمه شدگان تأمین اجتماعی استان خراسان رضوی در رابطه با این طرح تشریح کرد: درگذشته افرادی که قصد داشتند از مزایای بیمه تأمین اجتماعی برخوردار شوند، حتما باید از یک شغل بهره مند می‌بودند و رابطه کارگری و کارفرمایی می‌داشتند. با این وجود بیمه بانوان خانه دار این گونه نیست و بدون داشتن شغل می‌توان از آن بهره‌مند شد.

وی به حفظ منزلت شغلی خانه داری اشاره کرد و افزود: جایگاه خانه داری به عنوان یک شغل شناخته شده نیست، درحالی که متنوع‌ترین امور توسط بانوی خانه دار انجام می‌شود.

جمشیدی گلیان در ادامه گفت: تمامی بانوان هجده تا پنجاه ساله که دارای شغل رسمی نیستند، بدون توجه به متأهل یا مجرد بودن می‌توانند متقاضی استفاده از طرح بیمه بانوان خانه دار باشند.

به گفته رئیس اداره بیمه شدگان تأمین اجتماعی استان خراسان رضوی این طرح مزایای قابل توجهی دارد و متقاضیان می‌توانند برای فوت برای بازماندگان تحت تکفل، خدمات درمانی، ازکارافتادگی کلی در صورت بیماری صعب العلاج و بازنشستگی از آن استفاده کنند.

وی در خصوص جزئیات این طرح خاطر نشان کرد: اولین نوع این بیمه دارای نرخ ۱٢ درصد است که خدمات بازنشستگی و فوت پس از بازنشستگی (مستمری بازماندگان) دارد و بر اساس حداقل دستمزد و حقوق سال پرداخت می‌شود. نوع دوم با نرخ ۱٤ درصد است که متقاضیان در آن از خدمات بازنشستگی و فوت (قبل و پس از بازنشستگی) استفاده می‌کنند و نوع سوم بیمه بانوان خانه دار ١٨ درصد است که متقاضیان این نوع بیمه از خدمات بازنشستگی، فوت (قبل و بعد از بازنشستگی) و ازکارافتادگی بهره مند خواهند شد.

رئیس اداره بیمه شدگان تأمین اجتماعی استان خراسان رضوی با اشاره به مزیت‌های این طرح تصریح کرد: یکی از مزایای این بیمه انتخاب درمان توسط متقاضی است، به این معنا که قادر هستند بیمه خود را با درمان یا بدون آن انتخاب کنند. در بیمه‌های دیگر مشاغل آزاد مبلغی با عنوان «سرانه درمان» از بیمه شونده اخذ می‌شود، با این وجود در این نوع بیمه اگر بانویی، همسرش از بیمه تأمین اجتماعی استفاده کند، می‌تواند از درمان همان بیمه بهره مند شود و خودش صرفا تحت پوشش بیمه بانوان خانه دار باشد.

وی تأکید کرد: بیمه بانوان خانه دار هیچ ارتباطی با بیمه همسرانشان پیدا نمی‌کند و پس از بازنشستگی هر یک از زوجین، آقا به صورت مجزا حقوق بازنشستگی خود را دریافت می‌کند و خانم هم به صورت جدا. همچنین در صورت فوت همسر این امکان برای بانوان فراهم است تا هم حقوق بازنشستگی خود را دریافت کنند و هم مستمری همسرشان را.

جمشیدی گلیان در واکنش به اعتراض بیمه شدگان طرح بیمه زنان خانه دار از گران بودن حق بیمه تشریح کرد: مردم به تفاوت این بیمه با طرح کمک معیشتی و یارانه توجه نمی‌کنند که پس از فوت فرد دریافت آن خاتمه می‌یابد. این بیمه پس از فوت در اختیار مستمری بگیران فرد بیمه شده قرار می‌گیرد. به این موضوع نیز باید توجه کرد که در جامعه امروزی اکثر زنان تنها به کار خانه داری مشغول نیستند و در مشاغل خانگی نیز مشغول  به فعالیت هستند. در نتیجه بر اساس فعالیتی که انجام می‌دهند، از درآمدی برخوردار هستند و این توانایی را دارند تا حق بیمه خود را پرداخت کنند.

وی با اشاره به استقبال بی نظیر بانوان از طرح بیمه زنان خانه دار خاطر نشان کرد: این طرح با استقبال خوبی  مواجه شد، چرا که با توجه به گفته بیمه شدگان و متقاضیان مبلغ پرداختی  آن مناسب است، یعنی آن قدر زیاد نیست که قادر به پرداخت آن نباشند.

رئیس اداره بیمه شدگان تأمین اجتماعی استان خراسان رضوی به ضرورت وجود بیمه بانوان خانه دار اشاره کرد و گفت: وقتی بانویی در شرایط اقتصادی فعلی بیوه می‌شود یا همسرش توانایی کار کردن خود را از دست می‌دهد، به حمایت و پشتیبانی مالی نیاز دارد. در اینجا این بیمه می‌تواند نقش حامی را ایفا کند و خلأ‌های موجود را بر طرف کند.

او از هویت بخشی بیمه زنان خانه دار به زنان گفت و تأکید کرد: بانویی که از بیمه و حق بازنشستگی مخصوص به خودش برخوردار است، دارای پشتیبان و هویت است.

شهر آرا