نام کاربری یا نشانی ایمیل
رمز عبور
مرا به خاطر بسپار
در دنیای امروز، پوست به ابزاری برای بیان هویت فردی تبدیل شده است. خالکوبی یا تتو که روزگاری تنها نشان‌دهنده نمادهای قبیله‌ای بود، حالا به یکی از اشکال پرطرفدار هنر بدن در بین نسل جدید تبدیل شده است؛ با این وجود این نقش‌های ماندگار، چه در طرح‌های مدرن و پرجزئیات نوجوانان و چه در قالب خالکوبی‌های عمیقِ فرهنگیِ مادربزرگ‌های بختیاری، بسیار فراتر از یک روش برای نشان دادن زیبایی ظاهری هستند.
آنها داستان‌هایی را روایت می‌کنند: تلاش برای درمان و محافظت در برابر نیروهای نادیده، طغیان علیه هنجارها، جست‌وجوی هویت و داستان تعلق به یک گروه. سؤال اینجاست که آیا انگیزه نوجوان امروزی از کندن یک نقش ماندگار بر پوستش، با انگیزه گذشتگانش همخوانی دارد؟ این پدیده چه آسیب‌هایی را به دنبال دارد و جامعه ایرانی چگونه به آن نگاه میکند؟
برای بررسی ابعاد پیچیده این موضوع، از سرکارخانم مریم شاهوردی، کارشناس مسائل نوجوانان، دعوت کردیم تا در گفت‌وگویی، به ریشه یابی این موضوع بپردازد.
تتو مدرن با استفاده از سوزن‌های کوچکتر و دستگاه‌های پیشرفته (۷۵ درصد کوچکتر از کوچکترین سوزن سنتی) انجام می‌شود. عمق نفوذ نیز تفاوت دارد.
تتوهای مدرن در عمق ۱.۹۵ میلی‌متر در لایه درم قرار می‌گیرند، درحالی‌که خالکوبی سنتی معمولاً در عمق کمتری (حدود ۱.۵ میلی‌متر) انجام می‌شود.
رنگدانه‌ها نیز تفاوت دارند. جوهرهای مدرن بر پایه اکسید آهن تولید شده و رنگ‌های زنده‌تر و متنوع‌تری دارند، درحالی‌که خالکوبی سنتی از رنگدانه‌های طبیعی مثل کربن استفاده میکند. این تفاوت در ماندگاری نقش‌ها تاثیرگذار است.
همچنین تتوهای مدرن برای سال‌های طولانی باقی می‌مانند، با این وجود خالکوبی سنتی ممکن است زودتر محو شود.
از نظر مفهوم فرهنگی، خالکوبی سنتی در ایران معانی نمادینی داشته است. در قبایل لر و بختیاری خالکوبی برای محافظت در برابر نیروهای ماورایی، خواص جادویی، درمان و زیبایی انجام می‌شد.
تفاوت‌های فرهنگی و روان‌شناسی خالکوبی و تتو معمولاً در زمینه‌های زیر خلاصه می‌شود:
تفاوت‌های روان‌شناسی
ـ تتوهای مدرن معمولا از نظر روان‌شناسی با هدف بیان هنری شخصی، استقلال، هویتیابی فردی و خودبیانی انجام می‌شوند. افراد از تتو برای متمایز شدن، اعلام علایق یا خاطرات مهم در زندگی و جلب توجه استفاده می‌کنند.
ـ خالکوبی کوبی در فرهنگ‌های سنتی و قبایل ایرانی بیشتر با انگیزه‌های قراردادی، معنوی و نمادین انجام می‌شود. این خالکوبی‌ها کارکردهای روانی مثل محافظت‌های نمادین، رفع ترس‌های ماورایی و ایجاد حس تعلق به گروه داشتند.
ـ در تتوهای مدرن، به‌خصوص در جوانان و نوجوانان، تتو ممکن است بخشی از شورش علیه ساختارهای سنتی یا بحران هویت باشد، درحالی‌که خالکوبی معمولاً بخشی از یک هویت اجتماعی ـ فرهنگی با معنای ثابت است.
تفاوت‌های فرهنگی
ـ تتوهای مدرن به‌عنوان یک نماد فرهنگ جهانی‌شده با تأثیرات گسترده از هنر، رسانه‌های جمعی و مد شناخته می‌شوند و می‌تواند از مفاهیم سنتی یا مذهبی دور باشند.
ـ خالکوبی کوبی کوبی در اقوام ایرانی مثل بختیاری و لر نه تنها جنبه زیبایی داشت بلکه نمادهای مذهبی، محافظتی، درمانی و اجتماعی را نیز در بر می‌گرفت. این نوع خالکوبی‌ها در جامعه‌شناسی آن اقوام جایگاه مهمی داشتند.
ـ از نظر پذیرش اجتماعی، تتوهای مدرن در ایران هنوز به صورت کامل پذیرفته نشده‌اند و گاهی نمادی از اعتراض و نافرمانی تلقی می‌شوند، با این وجود خالکوبی در فرهنگ سنتی به‌عنوان میراث فرهنگی و بخشی از آیین‌ها درک می‌شود.
به صورت خلاصه، تتوهای مدرن بیشتر جنبه فردگرایانه و روان‌شناختی دارند، در حالی که خالکوبی کوبی ریشه در فرهنگ و اعتقادات جمعی با معناهای نمادین و کارکردهای روشن دارد.
هویت یابی
تحقیقات نشان می‌دهد که انگیزه‌های نوجوانان برای تتو کردن فراتر از جنبه زیبایی است. هویتیابی یکی از مهم‌ترین دلایل محسوب می‌شود، نوجوانان از تتو برای ایجاد و حفظ هویت متمایز استفاده می‌کنند
مخالفت با والدین
مخالفت با والدین و استقلال انگیزه‌ای قوی برای فعالیت های پر خطر در نوجوانی است. نوجوانان تتو را به عنوان ابزاری برای جدایی از سایه والدین و اعلام استقلال به کار می‌برند. این رفتار بخشی از فرآیند فردیت‌یابی در نوجوانی است که اگر درست هدایت شود،به جای منجر شدن به رفتارهای پرخطر و جدایی از والدین،عامل استقلال و هویت یابی موفق و الگوگیری در او خواهد شد.
تعلق به گروه
تعلق به گروه نیز نقش مهمی دارد. مغز نوجوان به دلیل تغییرات هورمونی، پذیرش گروهی را بسیار مهم تلقی میکند. اگر گروه همسالان تتو داشته باشند، فشار برای تتو کردن شدت می‌یابد.
تحقیقات نشان می‌دهند که کنترل ظاهر برای نوجوانانی که تغییرات جسمی زیادی تجربه می‌کنند، مهم است. تتو به آنها حس کنترل بر بدن خود می‌دهد.
در میان عشایر ایران، خالکوبی کاربردهای متنوع داشته است. زنان بختیاری از خالکوبی برای جذابیت و باروری استفاده می‌کردند. همچنین برای دفع چشم زخم، پنهان کردن جای زخم و درمان بیماری کاربرد داشت.
مفاهیم نمادین شامل طرح‌های خورشید، ستاره، صلیب، و نمادهای جن‌شناختی بود که ریشه در فرهنگ کهن بختیاری داشتند. زنان لر نیز از خالکوبی برای محافظت مادران باردار در برابر “آل” (موجود شیطانی) استفاده می‌کردند.
عبارت «یا علی» نیز به عنوان خالکوبی رایج بود که جنبه مذهبی داشت. این طرح‌ها معمولاً روی مچ، مفصل، دست‌ها، سینه، چانه، بینی و بین دو ابرو انجام می‌شد.
انگیزه انسان معاصر از تتو با گذشتگان تفاوت بنیادین دارد.
در گذشته، خالکوبی عمدتاً کاربرد عملی داشت: درمان، محافظت، دفع بلا، و نشان‌دهنده وضعیت اجتماعی.
امروزه انگیزه‌ها عمدتاً روان‌شناختی است: خودبیانی، هویتیابی، زیبایی، و یادبود.
تحقیقات نشان می‌دهند که امروزه افراد تتو را برای احساس منحصربه‌فرد بودن، احساس اعتماد و عزت نفس کردن نسبت به خود و خوش‌قیافه به نظر رسیدن انجام می‌دهند.
جالب اینکه مردان بیشتر تتو را نشان هویت گروهی می‌کنند، در حالی که زنان بیشتر برای تزیین شخصی و احساس استقلال استفاده می‌کنند.
تتو کردن خطرات قابل توجه پزشکی دارد. عفونت شایع‌ترین عارضه است که می‌تواند از قرمزی ساده تا سلولیت خطرناک و سپس تشدید شود.
واکنش‌های آلرژیک به ویژه با رنگ قرمز شایع است. این واکنش‌ها ممکن است روزها، هفته‌ها یا حتی ماه‌ها پس از تتو ظاهر شوند.
نور خورشید این واکنش‌ها را تشدید میکند.
عوارض دیگر شامل گرانولوما (گره‌های کوچک اطراف مواد خارجی)، «کلویید» (رشد بیش از حد بافت اسکار)، و انتقال «بیماری‌های خونی» مانند هپاتیت B، C، و HIV است.
تحقیقات اخیر نشان می‌دهند که «سرطان» مرتبط با تتو تاکنون دربرخی مواردی دیده شده به دلیل وجود مواد شیمیایی سرطان‌زا در بعضی جوهر ها و شرایط غیر بهداشتی.
میزان پذیرش اجتماعی تتو در ایران پیچیده و متناقض است. در سال‌های اخیر، تتو در میان جوانان ایرانی محبوبیت یافته و معمولا نشانه ای از غرب گرایی و اقتباس هویت بیگانه است.
همچنین بر اثر گستردگی تاثیر فضای مجازی در تغییر تعریف زیبایی و مدرنیسم، تتو به میزان زیادی در بین دختران جوان با انگیزه های زیبایی خواهی محبوبیت و رواج پیدا کرده است.
در محیط خانواده، پذیرش بسیار محدود است. تحقیقات نشان می‌دهند که والدین ایرانی مخالفت شدیدی با تتو نوجوانان دارند.
در محیط کار؛ وضعیت پیچیده‌تر است. فدراسیون والیبال ایران بازیکنان را موظف به پوشاندن تتوها کرده و چندین بازیکن فوتبال به کمیته اخلاق ورزشی احضار شده‌اند.
در دانشگاه‌ها، تتوهای پنهان معمولاً مشکلی ایجاد نمی‌کنند اما تتوهای آشکار ممکن است با واکنش منفی مواجه شوند.
تحقیقات مدرن نشان می‌دهند که تتو کردن به خودی خود نشانه اختلال روانی نیست و شاید یک تقلید ساده یا عدم توانایی در کنترل تکانه در نوجوانی باشد .
پزشکان اطفال سابقاً تتو را نشانه رفتار پرخطر می‌دانستند با این حال، تتو ممکن است بازتاب بحران هویت طبیعی نوجوانی باشد. این دوره که اریک اریکسون آن را «هویت در برابر آشفتگی نقش» نامید، زمانی است که نوجوانان نقش‌های مختلف را امتحان میکند تا سرانجام به کشف خود و هویت خود نائل شوند و ممکن است تحت شرایط محیطی، تتو را نیز امتحان کند؛ اما عوامل خطر شامل انجام تتو در سن پایین تحت تأثیر الکل یا مواد مخدر، یا تحت فشار مراقبان نا صالح و یا گروه همسالان است.
نشانه‌های هشدار شامل تصمیم‌گیری تکانشی، عدم توجه به عواقب آینده، و انجام تتو برای فرار از مشکلات عاطفی است.
صرفاً نهی کردن اغلب نتایج معکوس دارد زیرا باعث تقویت نیاز نوجوان برای مخالفت می‌شود.
میتوانیم از روش های زیر استفاده نماییم:
گوش دادن فعال: پرسیدن دلایل نوجوان برای تتو کردن و درک انگیزه‌هایش. این نه تنها احساس ارزش‌مندی به نوجوان می‌دهد بلکه اطلاعاتی برای استدلال منطقی فراهم میکند.
گفتگوی غیرتقابلی: به جای حمله، والدین باید موضوع را به شیوه‌ای غیرتقابلی مطرح کنند. درمانگران توصیه می‌کنند والدین مانند برخورد با بزرگسالان، نوجوان را جدی بگیرند.
تأکید بر ماندگاری: نوجوانان باید ماندگاری تصمیم را درک کنند. آمار نشان می‌دهد که ۵۸ درصد افراد از تتوهایشان پشیمان می‌شوند.
ارائه جایگزین‌ها: پیشنهاد روش‌های موقت برای بیان خود مانند تتوهای موقت یا تغییر ظاهر به روش‌های دیگر.
اشاره به پیامدهای اجتماعی: بحث درباره تأثیر تتو بر آینده شغلی، روابط خانوادگی، و پذیرش اجتماعی.
ضرورت یا عدم ضرورت گفتگو والدین
گفتگوی والدین با فرزند، ضروری است؛ اما نه به عنوان سعی برای کنترل، بلکه به عنوان راهنمایی و آموزش. تحقیقات نشان می‌دهند که نوجوانانی که با والدین رابطه امن و دوستانه دارند، تصمیمات بهتری می‌گیرند.
والدین باید دلایل نگرانی خود را به وضوح بیان کنند به جای اینکه صرفاً «نه» بگویند.
Dr. Gary Freed از دانشگاه میشیگان تأکید میکند که والدین باید دیدگاه خود را شفاف کنند و رابطه صمیمانه با فرزندان داشته باشند. در اسلام نیز در احادیث متعددی به شیوه برخورد صمیمانه با نوجوان اشاره شده از جمله نامه ۳۱ نهج البلاغه.
احترام به استقلال نوجوان مهم است، اما این به معنای عدم مشارکت نیست. والدین می‌توانند نقش مشاور داشته باشند تا کنترل‌کننده.
محدودیت‌های قانونی نیز اهمیت دارد کشور های مختلف قوانین محدودکننده‌ای برای تتو نوجوانان دارن . در ایران نیز قوانینی برای محدودیت سنی و محتوایی تتو وجود دارد.
بله، در پایان به چند نکته باید اشاره کرد:
ـ تأثیر رسانه‌های اجتماعی: امروزه اینستاگرام و تیک‌تاک نقش عمده‌ای در ترویج فرهنگ تتو دارند که والدین باید آگاه باشند و مدیریت لازم را بر فعالیت نوجوانان به کار بگیرند.
ـ تفاوت‌های جنسیتی: زنان بیشتر برای تتوهای کوچک و معنادار تمایل دارند، در حالی که مردان تتوهای بزرگ‌تر و نمادین ترجیح می‌دهند. آگاهی از سلیقه و انگیزه تتو کننده، می‌تواند راه‌گشای حل و جایگزینی آن با فعالیت سودمند تری باشد.
ـ لزوم مشاوره متخصص: در موارد مشکوک، مراجعه به روان‌شناس یا مشاور نوجوان توصیه می‌شود تا انگیزه‌های زیربنایی بررسی شود.
خبرگزاری رسمی حوزه
گفتگوی جهانبانو با بانوان حاضر در مسیر مشایه
آشنایی با اولین موکب بین المللی زنانه
جملات کوتاه برای تشکر از بانوان خادم عراقی
چند توصیه برای مادران جهت در پیادهروی اربعین
به پاس ۱۰۰۰ روز خدمت
جریان مقاومت، جریانی است که باید همچنان خون تازه در آن دمیده شود
سختترین و سوزناکترین درد بشر، درد فراق است
مردم خوب میدانند چه کسی خدمتگزارشان است
یادبود بانوان آمل برای شهید رئیسی و شهدای خدمت