از آزمایشگاه تا اتاق بچه‌ها؛ مسیر پر پیچ و خم دانشمندی که مادر چهارفرزند است!

روزهایی بود که واژه «پزشکی مولکولی» برای بسیاری از دانش‌آموزان و حتی دانشگاهیان ناشناخته بود. اما برای فاطمه سفید، نوجوان دبیرستانی در یزد، این واژه جادوی خاصی داشت. او از همان زمان، در جلسات مشاوره تحصیلی، ذهنش درگیر پرسش‌هایی درباره دنیای مولکول‌ها و ژن‌ها بود.

این اشتیاق مسیر زندگی او را شکل داد. دکتر فاطمه سفید، متولد سال ۱۳۶۶، دوران کارشناسی را در دانشگاه اصفهان گذراند و برای ادامه مقطع کارشناسی ارشد به تهران رفت. با این حال، ازدواج و سبک زندگی خانوادگی او را به بازگشت به یزد و انتخاب مسیری متفاوت سوق داد؛ مسیری که با پشتکار، به موفقیت‌های چشمگیری رسید.

پس از پایان دوره کارشناسی، او می‌توانست بدون کنکور در مقطع دکتری یکی از دانشگاه‌های تهران ادامه تحصیل دهد، اما تصمیم گرفت در یزد بماند و در کنار خانواده مسیر علمی خود را پی بگیرد.

فاطمه سفید در گفت‌وگو با اشاره به حمایت همسرش گفت: بسیاری توصیه می‌کردند در تهران ادامه تحصیل دهم، اما من خانواده‌ام را انتخاب کردم. با وجود داشتن فرزند کوچک، کنکور دادم و خوشبختانه رتبه یک دکترا شدم و در دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد پذیرفته شدم.

اکنون دکتر سفید یکی از چهره‌های برجسته گروه پزشکی مولکولی و بایوانفورماتیک است؛ رشته‌ای نوپا که در مرز علم زیست‌پزشکی و فناوری اطلاعات قرار دارد.

پژوهش‌های دکتر سفید عمدتاً بر محور پزشکی شخصی‌سازی‌شده (Personalized Medicine) و طراحی واکسن و دارو با کمک بایوانفورماتیک متمرکز است.

او بیش از ۳۰ مقاله علمی در مجلات بین‌المللی منتشر کرده و ده‌ها مقاله و کتاب نیز در کارنامه دارد. فاطمه سفید درباره پزشکی شخصی‌سازی‌شده گفت: درمان هر فرد باید بر اساس ویژگی‌های ژنتیکی و بیولوژیکی او انجام شود تا اثربخشی افزایش یابد و عوارض کاهش یابد.

دستاورد ملی: سامانه هوش مصنوعی «سپید» برای پایش دیابت

در میان طرح‌های پژوهشی دکتر سفید، پروژه ملی «یزد دیابت» با نام اختصاری «سپید» چشمگیر است؛ سامانه‌ای فناورانه بر پایه هوش مصنوعی که ریسک ابتلای افراد به دیابت را محاسبه می‌کند.

او توضیح داد: فرد اطلاعات سلامتی، سن، سابقه خانوادگی و عادات غذایی خود را وارد سامانه می‌کند و الگوریتم‌های یادگیری ماشین احتمال ابتلا را مشخص می‌کنند. هدف، پیشگیری قبل از ابتلاست.

سامانه «سپید» به عنوان یک دستاورد فناورانه دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی شناخته شده و موفق به کسب رتبه‌های ملی شده است.

پژوهش در آزمایشگاه و طراحی واکسن

دکتر سفید در فعالیت‌های آزمایشگاهی نیز تجربه دارد؛ از طراحی نمونه‌های واکسن تا تولید و تزریق آن روی حیوانات.

او درباره یکی از واکسن‌ها گفت: این واکسن برای باکتری A. baumannii طراحی شد؛ نوعی باکتری مقاوم به آنتی‌بیوتیک که باعث عفونت‌های بیمارستانی می‌شود. ابتدا آنتی‌ژن انتخاب و با ابزارهای بایوانفورماتیکی مدل‌سازی شد. سپس ژن مربوطه سفارش و پروتئین در آزمایشگاه تولید شد و واکسن روی حیوانات آزمایش شد. نتایج مثبت و ایمنی‌زا بود و در مقالات بین‌المللی منتشر شد.

فاطمه سفید یادآور شد: روزهای طولانی در آزمایشگاه، گاه از نماز صبح تا غروب، سخت بود اما وقتی نتیجه می‌گرفتم، شادی وصف‌ناپذیری داشتم.

با وجود مسئولیت‌های علمی، او نقش مادری را هیچ‌گاه کنار نگذاشته است. او مادر چهار فرزند است: محمدتوحید ۱۱ ساله، مهدیار ۸ ساله، امیرعلی ۶ ساله و کوثر یک‌ونیم ساله.

او گفت: از مقطع دکترا اولین فرزندم را داشتم و اکنون مادر چهار فرزندم. هر تولد برای من معجزه است و دیدن انسانی که به دنیا می‌آید، شگفت‌انگیز است.

فاطمه سفید از حمایت همسر و خانواده تقدیر کرد و تأکید کرد که همراهی آن‌ها نقش کلیدی در موفقیت‌هایش داشته است. او همچنین به نقش پدر و مادرش در زندگی و موفقیت‌هایش اشاره و بیان کرد که حمایت آن‌ها مسیر موفقیت را هموار کرده است.

در پایان گفت‌وگو، دکتر سفید با لبخند گفت: من مسیری را رفتم که بسیاری تصور می‌کردند شدنی نیست؛ اما شد. علم و مادری هر دو ارزشمندند و با عشق، ایمان و برنامه می‌توان هر دو را به موفقیت رساند. به جوانان توصیه می‌کنم از رؤیاهایشان نترسند و فقط شروع کنند.

مسیر علمی دکتر فاطمه سفید نشان می‌دهد که دانش و انسانیت محدود به مکان نیستند و او از قلب یزد توانسته افق‌های تازه‌ای در علم پزشکی مولکولی بگشاید و همزمان با تربیت چهار فرزند، تصویری زنده از «زن موفق ایرانی» ارائه دهد.

خبرگزاری صدا و سیما