اذن پدر نیاز نیست!

امروزه با افزایش سن ازدواج و سطح تحصیلات دختران، برخی بر این باورند که دیگر نیازی به اذن پدر برای ازدواج وجود ندارد. اما قانون در این زمینه دارای قوانین و تبصره‌های مشخصی است که به‌طور صریح نیاز به اذن پدر را در شرایط مختلف برای ازدواج دختران بیان کرده است.

قانونگذار در قانون مدنی قواعد و تشریفات خاصی را برای عقد ازدواج تعیین کرده است. یکی از مهم‌ترین موارد لازم برای ازدواج دختر باکره، دریافت اذن و اجازه پدر است. با این حال، قانونگذار با توجه به شرایط خاص دختران، تدابیری را در نظر گرفته تا در موارد استثنایی، دختر بتواند بدون نیاز به اذن پدر ازدواج کند. در این مطلب، توضیح خواهیم داد که در چه شرایطی ازدواج دختر به اجازه پدر نیاز دارد و در چه مواردی دختر می‌تواند بدون اجازه پدر ازدواج کند.

لزوم اجازه پدر در ازدواج دختر

مهم‌ترین شرط برای نیاز به اجازه پدر در ازدواج دختر، باکره بودن او است. در این مورد، تفاوتی بین ازدواج دائم و موقت وجود ندارد و در هر دو حالت، اجازه پدر الزامی است. اگر دختری باکره ازدواج کند و پس از ازدواج همچنان باکره بماند و طلاق بگیرد، برای ازدواج مجدد نیز به اجازه پدرش نیاز دارد، زیرا شرط اجازه، باکره بودن است. در صورتی که عقد بدون این شرط منعقد شود، عقد باطل خواهد بود، مگر اینکه شرایط خاصی وجود داشته باشد.

حال باید بررسی کنیم که آیا ازدواج دختر بدون اذن پدر ممکن است یا خیر. بله! اگر دختر هر یک از شرایط زیر را داشته باشد، می‌تواند با مراجعه به دادگاه، اذن ازدواج را دریافت کند. این شرایط عبارتند از:

باکره نبودن: اگر دختر قبلاً ازدواج کرده باشد و همسرش فوت کرده یا طلاق گرفته باشد، برای ازدواج‌های بعدی دیگر نیازی به اجازه پدر ندارد. همچنین، اگر دختر به هر دلیلی غیر از ازدواج، مانند بیماری، رابطه نامشروع یا استفاده از شی خارجی، باکرگی خود را از دست داده باشد، دیگر نیازی به اجازه پدر برای ازدواج ندارد، زیرا شرط اجازه پدر، باکره بودن دختر است.

مخالفت بی‌دلیل پدر با ازدواج دختر: اگر پدر دختر بدون دلیل موجه یا با دلیلی غیرموجه، به او اجازه ازدواج ندهد، طبق ماده ۱۰۴۳ قانون مدنی، دختر می‌تواند با معرفی کامل مردی که قصد ازدواج با او را دارد، به دادگاه مراجعه کند و پس از اخذ اجازه، نسبت به ثبت ازدواج خود اقدام کند. در قانون قدیم، دادگاه ۱۵ روز به پدر مهلت می‌داد تا به دادگاه بیاید و دلیل خود را بیان کند؛ اما در قانون جدید این مهلت حذف شده است.

در قید حیات نبودن پدر یا جد پدری: اگر پدر یا جد پدری دختر در قید حیات نباشند، نیازی به اجازه مادر یا سایر اعضای خانواده نیست و دختر می‌تواند بدون نیاز به اجازه کسی، با مراجعه به دادگاه ازدواج کند.

در دسترس نبودن ولی دختر: طبق ماده ۱۰۴۴ قانون مدنی، اگر ولی دختر در دسترس نباشد، مثلاً مسافر یا غایب باشد یا در جنگ باشد، دختر می‌تواند با مراجعه به دادگاه خانواده و ارائه دادخواست، با ذکر علت غیبت ولی خود، از دادگاه اجازه ازدواج بگیرد.

محجور یا دیوانه بودن پدر: اگر ولی دختر محجور یا دیوانه باشد، یا خود تحت قیمومیت دیگران قرار داشته باشد، حق دخالت در ازدواج دختر را نخواهد داشت و اجازه او برای ازدواج دختر لازم نخواهد بود.

نداشتن ولی و بالغه بودن دختر: اگر دختر پدر یا جد پدری نداشته باشد و خود بالغه باشد و بتواند صلاح و فساد خود را تشخیص دهد، اجازه او کافی است. تشخیص بالغه بودن دختر بر عهده دادگاه است.

سن بالای ۳۰ سال: طبق قانون، دختر در هر سنی که باکره باشد باید با اجازه پدر ازدواج کند. اکثر مراجع، از جمله مقام معظم رهبری، با این قانون موافق هستند. اما طبق فتوای آیت‌الله مکارم شیرازی، دختری که ۳۰ سال به بالا دارد، به شرط هوشیاری و توانایی تصمیم‌گیری و تشخیص مصلحت، نیازی به اجازه پدر ندارد.

مخالفت پدر و موافقت جد پدری: اگر دختر برای ازدواج از پدرش اجازه بگیرد و پدر اذن ندهد، اما جد پدری اجازه دهد، دختر می‌تواند ازدواج کند.

سفیه بودن پدر: اگر پدر سفیه باشد و نتواند به‌درستی مدیریت مالی کند و مال خود را در کارهای بیهوده صرف کند، اجازه او برای ازدواج دخترش ساقط می‌شود.

با توجه به تمام موارد گفته شده، اگر دختر یکی از این شرایط را داشته باشد و بدون مراجعه به دادگاه و گرفتن اجازه ازدواج کند، عقد او باطل نخواهد بود. اما سردفتری که بدون اجازه این عقد را ثبت کرده است، مرتکب تخلف انتظامی شده و مجازات خواهد شد.

اذن پدر یا جد پدری قابل رجوع است، یعنی آن‌ها می‌توانند قبل از ازدواج تصمیم خود را تغییر دهند و اذن خود را پس بگیرند. اما اگر دختر بدون اذن پدر یا جد پدری ازدواج کند، عقد او غیر نافذ خواهد بود. البته این افراد می‌توانند با تنفیذ خود، آن عقد را نافذ کنند و در این صورت، این اجازه دیگر قابل رجوع نخواهد بود.

همچنین، اذن پدر در ازدواج دختر قابل واگذاری نیست و او نمی‌تواند اختیار اجازه ازدواج را به شخص دیگری، مانند عمو، واگذار کند.

شیعه نیوز