ادبیات کودک نیازمند کلیشه‌زدایی

زهرا نعمت‌الهی در رابطه با ایده مجموعه «بچه‌های سرزمین مادری» اظهار کرد: از سویی فقدان کتاب‌هایی با درون‌مایه هویت ملی و از سوی دیگر ظرفیت‌های جذاب و بی‌نظیری که در این حوزه مغفول مانده‌اند، کم‌کم ایده مجموعه «بچه‌های سرزمین مادری» را برای ما پررنگ‌تر کرد. او با بیان اینکه چرا مفهوم کارآفرینی را در قالب داستان تصویری کودکانه روایت کرده است، افزود: جهان ادبیات کودک از نبود که فراتر از فرم‌های نخ‌نما و کلیشه‌های تکراری باشند تا با بیان فرمی و روایی خلاق، بتوانند زیبایی ادبیات را به کودکان نشان دهند.

آثار با ادبیّت و زیبایی‌شناسی قوی، کارکردهای شناختی قدرتمندتری دارند. داستان‌های تصویری به دلیل بهره‌مندی از ظرفیت‌های بازی متن و تصویر، بستر مطلوبی برای یادگیری و تجربه‌های تازه برای کودکان فراهم می‌کنند.

این نویسنده در رابطه با اینکه برای نوشتن «دختر حنا» چقدر زمان گذاشته و آیا در فرآیند نوشتن تحقیقات خاصی انجام داده است؟ توضیح داد: تحقیقات پراکنده‌ای در رابطه با این موضوع به‌دلیل علاقه‌ام به گیاه حنا داشتم؛ اما بهانه کار متمرکز بر این داستان، پنجمین رقابت خلق کتاب تصویری دستان در سال ۱۳۹۸ بود. در این مسابقه، من و تعدادی نویسنده و تصویرگر برگزیده، ایده‌ای داستانی را شکل دادیم و به طرح پیشنهادی از داستان کاملی رسیدیم. «دختر حنا» برگزیده این رقابت و برنده جایزه سفر به پکن شد. پس از آن سال، داستان بارها و بارها ویرایش شد و تغییراتی طبق تجربیات و اطلاعات تازه‌ای که به دست می‌آوردم، در ساختار اولیه اثر انجام دادم.

او همچنین از آشنایی با یک خانم کارآفرین یزدی که به تجارت حنا مشغول بود، یاد کرد و گفت: ازجمله تجربه‌های شیرینی که در روند ویرایش داستان رخ داد، آشنایی با یک خانم کارآفرین یزدی بود که به تجارت حنا و تولید محصولات دانش‌بنیان بر پایه حنا اشتغال داشت. این آشنایی منجر به اضافه‌شدن یک بخش تازه به داستان شد.

زهرا نعمت‌الهی در مورد اینکه دفترچه راهنمای خواندن و بسته حنایی که در کتاب قرار داشت، چه نقشی در خروجی نهایی کتاب داشته است، عنوان کرد: با توجه به سابقه انتشارات مهرسا در تألیف کتاب‌های کار و استقبال مخاطبان از این‌دست آثار، تصمیم گرفتیم ایده همراه‌کردن کتاب کار با کتاب داستان را اجرا کنیم. پودر حنا نیز می‌تواند بسترساز تجربه‌ای ملموس و محسوس برای کودک باشد.

این نویسنده کودک و نوجوان در پاسخ به این سؤال که «چرا بچه‌ها باید از کودکی با مفاهیمی چون کارآفرینی و ارزش میراث فرهنگی آشنا شوند؟» بیان کرد: آشنایی با هویت ملی و ارزش‌های فرهنگی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این مفاهیم به کودکان کمک می‌کنند احساس تعلق بیشتری به فرهنگ خود داشته باشند.

او در پایان، درباره بازخورد مخاطبان در مواجهه با این کتاب گفت: همراهی کتاب کار و پودر حنا بازخوردهای بسیار مثبتی داشته و در تلاش هستیم در جلدهای بعدی این مجموعه نیز اتفاقات تازه‌ای رقم بزنیم.

گفتنی است، مجموعه «بچه‌های سرزمین مادری» با هدف روایت داستان‌هایی از زندگی کودکان ایرانی شکل گرفته است؛ کودکانی که در مواجهه با چالش‌ها، راه‌هایی برای حفظ میراث خانوادگی و فرهنگی خود می‌یابند. این مجموعه می‌تواند فرصتی فراهم آورد تا مخاطب کم‌سن‌وسال، ضمن همراهی با داستان‌ها، با مفاهیمی چون خلاقیت، کارآفرینی و اهمیت فرهنگ بومی آشنا شود.

جلد اول این مجموعه با عنوان «دختر حنا» با تصویرگری زهرا محمدنژاد، ماجرای دختری از جنوب شرقی ایران را روایت می‌کند که زندگی‌اش با گیاه حنا و کارگاه حناسابی خانواده‌اش پیوند خورده است. هنگامی که کارگاه با خطر تعطیلی روبه‌رو می‌شود، دختر کوچک تصمیم می‌گیرد اقدام کند و نشان دهد که با نگاهی تازه می‌توان کسب‌وکار را از رکود نجات داد.

انتشارات مهرسا این کتاب داستانی را با بسته‌ای شامل راهنمای خواندن و فعالیت‌های مرتبط و پودر حنا همراه کرده و تجربه‌ای متفاوت برای کودکان و والدین خلق کرده است. این بسته‌ها زمینه‌ای برای یادگیری عملی فراهم می‌آورند و به کودکان کمک می‌کنند مفاهیم داستان را بهتر درک کنند. کتاب «دختر حنا» در ۳۲ صفحه مصور رنگی و بهای ۹۸ هزار تومان از سوی انتشارات مهرسا منتشر شده است.

ایبنا