آیا فرزندخوانده محرم شرعی می‌شود؟

فلاح‌نژاد در ابتدا با اشاره به ماده ۵ قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست و بدسرپرست اظهار کرد: زن و شوهری که پنج سال از ازدواج‌شان گذشته باشد و صاحب فرزند نشده باشند، می‌توانند تقاضای سرپرستی را مطرح کنند؛ البته به شرطی که یکی از آن‌ها یا هر دو بیش از ۳۰ سال سن داشته باشند.

وی ادامه داد: علاوه بر این، زوجی که فرزند دارند، در صورت داشتن شرایط سنی، می‌توانند کودک دیگری را هم به فرزندی بپذیرند. همچنین زنان و دختران فاقد همسر نیز در صورت داشتن حداقل ۳۰ سال سن، فقط مجاز به سرپرستی از کودکان دختر هستند.

این وکیل دادگستری به شرایط متقاضیان سرپرستی اشاره کرد و گفت: طبق قانون، فرد متقاضی باید واجد صلاحیت اعتقادی، مالی و اخلاقی باشد. یعنی نداشتن سو پیشینه مؤثر، ترک اعتیاد، سلامت جسمی و روانی، داشتن تمکن مالی و نیز اعتقاد به یکی از ادیان رسمی کشور الزامی است.

فلاح‌نژاد تصریح کرد: این موارد با تأیید دادگاه و بررسی‌های تخصصی سازمان بهزیستی احراز می‌شود. اگر شخصی فاقد صلاحیت رفتاری یا اخلاقی باشد، حتی اگر شرایط ظاهری را داشته باشد، امکان اخذ سرپرستی نخواهد داشت.

وی با تأکید بر محدودیت‌های قانونی در تعداد کودکان تحت سرپرستی گفت: براساس قانون، هیچ متقاضی‌ای نمی‌تواند بیش از دو نوجوان یا کودک را تحت سرپرستی بگیرد؛ مگر اینکه کودکان مورد نظر خواهر و برادر یا از اعضای یک خانواده باشند.

این حقوقدان با اشاره به شرط سنی گفت: حداقل سن برای متقاضیان سرپرستی ۳۰ سال است، اما در قانون سقف سنی مشخصی در نظر گرفته نشده است. البته در اولویت‌بندی، افراد زیر ۵۰ سال نسبت به متقاضیان بالای ۵۰ سال در شرایط مساوی قرار دارند.

چه کودکانی مشمول سرپرستی می‌شوند؟

فلاح‌نژاد در پاسخ به سؤالی درباره شرایط کودکان قابل واگذاری سرپرستی گفت: همه کودکان نابالغ و همچنین افراد بالغ زیر ۱۶ سال در صورتی که از طرف دادگاه نیاز به سرپرستی تشخیص داده شود و یکی از شرایط چهارگانه قانونی را داشته باشند، مشمول سرپرستی خواهند شد.

وی ادامه داد: به‌عنوان مثال اگر پدر و مادر یا جد پدری در قید حیات نباشند، یا کودک براساس حکم دادگاه به بهزیستی سپرده شده باشد و تا دو سال کسی برای تحویل او مراجعه نکرده باشد، امکان واگذاری سرپرستی وجود دارد.

این وکیل دادگستری با اشاره به اولویت‌بندی افراد متقاضی تشریح کرد: زوج‌های بدون فرزند در اولویت اول قرار دارند. در اولویت دوم زنان فاقد همسر و فرزند و سپس زوج‌های دارای فرزند هستند. همچنین افراد زیر ۵۰ سال نسبت به بالای ۵۰ سال اولویت دارند.

فلاح‌نژاد تصریح کرد: اگر متقاضی مدعی شود کودکی را پیدا کرده و این موضوع در دادگاه اثبات شود، در صورت داشتن شرایط، در اولویت واگذاری قرار می‌گیرد.

روند قانونی گرفتن سرپرستی

وی در مورد مراحل اخذ سرپرستی توضیح داد: متقاضی باید تقاضانامه‌ای به سازمان بهزیستی ارائه کند. بهزیستی هم حداکثر طی دو ماه نظر کارشناسی خود را به دادگاه اعلام می‌کند. در صورت احراز شرایط، دادگاه قرار شش‌ماهه سرپرستی آزمایشی صادر می‌کند.

این وکیل دادگستری ادامه داد: بعد از دوره آزمایشی، دادگاه فقط زمانی حکم دائمی سرپرستی را صادر می‌کند که متقاضی بخشی از حقوق یا اموال خود را به کودک بخشیده باشد. نوع و میزان مال را دادگاه تعیین می‌کند.

تاثیر ازدواج سرپرست بر ادامه سرپرستی کودک

فلاح‌نژاد درخصوص ازدواج سرپرست گفت: در صورت قصد ازدواج، فرد باید مشخصات همسر جدید را به دادگاه اعلام کند. سازمان بهزیستی هم وظیفه دارد ازدواج را گزارش دهد. ادامه سرپرستی به تصمیم دادگاه بستگی خواهد داشت. بین سرپرست و کودک تحت سرپرستی هیچ رابطه توارث یا حرمت نکاح شرعی و قانونی به وجود نمی‌آید.

وی افزود: در اصل، ازدواج بین فرزندخوانده و سرپرست ممنوع است. اما اگر سازمان بهزیستی و دادگاه بعد از بررسی مصلحت فرزند آن را تأیید کنند، به‌صورت استثنایی امکان‌پذیر خواهد بود.

این وکیل دادگستری خاطرنشان کرد: اگر سرپرست شرایط قانونی را از دست بدهد یا سوءرفتار کودک غیرقابل تحمل باشد، توافق برای پایان سرپرستی انجام شود و یا اگر والدین واقعی کودک با داشتن صلاحیت برگردند، دادگاه حکم سرپرستی را فسخ خواهد کرد.