آمار تکان‌دهنده تغییر جنسیت؛ درمان مهمتر است یا جراحی؟

تغییر جنسیت در ایران یک موضوع چندبعدی و پیچیده است که ابعاد مختلفی از جمله پزشکی، روان‌شناسی، فقه، حقوق، جامعه‌شناسی و سیاست را در بر می‌گیرد. این مسئله به دلیل نبود پروتکل‌های علمی و استاندارد، ضعف در فرایندهای درمانی و تأثیر منافع پنهان، به یک چالش جدی و قابل‌تأمل تبدیل شده است.

تصمیم‌سازی در این حوزه بدون پشتوانه مطالعات علمی و میان‌رشته‌ای، ممکن است کشور را با بحران‌های پیچیده‌تری مواجه سازد.

ابعاد تغییر جنسیت: روان‌شناسی و فقه

تغییر جنسیت به لحاظ روان‌شناختی و فقهی ابعاد پیچیده‌ای دارد که نیازمند تبیین دقیق تفاوت میان اختلالات هویت جنسیتی و حالات گذرا است. این موضوع به طور خاص در یک نشست علمی تحت عنوان «حکم فقهی ملال جنسیتی و بررسی روان‌شناختی آن» مورد بحث قرار گرفت. در این نشست، کارشناسان و متخصصان روان‌شناسی اسلامی به تحلیل این موضوع و ابعاد مختلف آن پرداختند.

حساسیت‌های بین‌المللی و منافع پنهان

موضوع تغییر جنسیت در ایران در سطح بین‌المللی با حساسیت‌هایی روبه‌رو شده است. به‌عنوان‌مثال، در گذشته، احمد شهید، گزارشگر ویژه حقوق بشر، ادعاهایی مبنی بر اینکه ایرانی‌ها همجنس‌گرایان را مجبور به عمل جراحی می‌کنند، مطرح کرد. این در حالی است که در واقعیت، مجوز همجنس‌گرایی در ایران وجود ندارد و تعداد بالای درخواست‌ها برای تغییر جنسیت در پزشکی قانونی باعث شده تا این ادعاها مطرح شود. از سوی دیگر، برخی پزشکان به دلیل منافع اقتصادی و شخصی، تمایل دارند که عمل جراحی را ترویج کنند و گروه‌هایی تحت عنوان NGOها نیز به صورت مددکارانه به این موضوع وارد می‌شوند.

آمار تغییر جنسیت: بهشت ترنس‌ها

آمارهای موجود نشان می‌دهد که تعداد عمل‌های جراحی تغییر جنسیت در ایران به طور چشمگیری بیشتر از سایر نقاط جهان است. این وضعیت باعث شده تا برخی ایران را به «بهشت ترنس‌ها» تبدیل کنند. در سال ۱۳۹۳، به عنوان نمونه، از ۳۲۰ مراجعه‌کننده به کمیسیون پزشکی قانونی برای تغییر جنسیت، ۳۱۹ نفر مجوز عمل دریافت کردند. این آمار نشان‌دهنده نبود نظام استاندارد و پروتکل‌های علمی در این زمینه است. درحالی‌که در کشورهای دیگر، افراد متقاضی تغییر جنسیت باید مراحل مختلفی را طی کنند و تحت نظارت روان‌شناسان و مددکاران اجتماعی قرار گیرند، در ایران این فرایندها به شدت مختصر و غیرعلمی است.

پروتکل‌های درمانی و نظریات جدید

در کشورهای پیشرفته، پروتکل‌های سختگیرانه‌ای برای پذیرش افراد متقاضی تغییر جنسیت وجود دارد. این پروتکل‌ها شامل مراحل مختلفی از جمله مشاوره‌های روان‌شناسی، درمان‌های هورمونی و ارزیابی‌های بالینی است. بر اساس این پروتکل‌ها، افراد باید مدت زمان طولانی تحت نظر روان‌شناسان و پزشکان قرار گیرند تا مشخص شود آیا آنها واقعاً دچار ملال جنسیتی هستند یا خیر. به‌عنوان‌مثال، در اروپا و آمریکا، از هر ۱۰۰ نفری که به مراکز پزشکی مراجعه می‌کنند، تنها ۶ نفر مجوز تغییر جنسیت دریافت می‌کنند.

در ایران، به رغم تعداد بالای جراحی‌های انجام شده، هیچ‌گونه پروتکل علمی و استانداردی وجود ندارد. در این زمینه، برخی از نظریات جدید پیشنهاد می‌کنند که درمان‌های مغزی و هورمون‌درمانی می‌توانند برای برخی افراد مؤثر باشند. تحقیقات نشان می‌دهد که در برخی موارد، تأخیر در بلوغ و درمان‌های هورمونی می‌تواند به کاهش درخواست‌های تغییر جنسیت کمک کند. این واقعیت‌ها نشان می‌دهد که توجه به جنبه‌های روان‌شناختی و جسمانی در درمان ملال جنسیتی بسیار مهم است.

نظرات فقهی و علمی درباره تغییر جنسیت

نظر فقها در مورد تغییر جنسیت به طور کلی بر منع این عمل استوار است. فتوای جدید مقام معظم رهبری نیز بر این موضوع تأکید دارد. این فتوا تصریح می‌کند که تغییر جنسیت تنها با دلایل خاص و اضطرار می‌تواند مجاز باشد و صرف ادعای روحی نمی‌تواند توجیهی برای این عمل باشد. در واقع، بسیاری از فقها معتقدند که تغییر جنسیت به عنوان یک تصرف در خلقت الهی محسوب می‌شود و نباید به سادگی مجاز شمرده شود.

ضرورت تدوین پروتکل‌های جامع

با توجه به ابعاد مختلف و پیچیدگی‌های موجود در مسئله تغییر جنسیت، نیاز به تدوین پروتکل‌های جامع بر اساس شیوه‌های علمی و فقهی احساس می‌شود. این پروتکل‌ها باید شامل مراحل درمانی متنوعی باشند که در سطح جهانی موردتأیید قرار گرفته‌اند. همچنین، پژوهش‌های علمی و مطالعات میان‌رشته‌ای باید در این زمینه تقویت شود تا به تصمیم‌سازی درست و مؤثر منجر شود.

تغییر جنسیت در ایران نیازمند توجه جدی به ابعاد روان‌شناختی، اجتماعی و فقهی است. بررسی علمی و دقیق در مورد اثربخشی روش‌های درمانی غیرجراحی در این زمینه بسیار ضروری است. به همین دلیل، تدوین پروتکل‌های جامع و علمی می‌تواند به یافتن راه‌حل‌های مؤثرتر برای درمان افراد دچار اختلال هویت جنسیتی کمک کند و به کاهش چالش‌های موجود در این زمینه منجر شود.

حوزه