آلبوم‌ هایی که دیگر خانوادگی نیستند!

در گذشته، برای دیدن آلبوم‌ های عکس یکدیگر، باید زمان زیادی را در خانه طرف مقابل می‌گذرانیدید و به نوعی با او آشنا می‌شدیدید. پس از آن، با کلی اصرار، شاید فرد خانواده شما را به کمدی می‌برد که عکس‌های خانوادگی‌اش را در آن نگه می‌داشت. اما امروز، دیگر خبری از آلبوم ‌های فیزیکی و آن همه احتیاط نیست؛ زیرا همه چیز به صورت آنلاین درآمده است!

حالا دیگر نیازی به زحمت رفتن به خانه کسی نیست؛ حتی لازم نیست با دوستان و آشنایان تماس بگیریم تا حال و احوالشان را بپرسیم. با دنبال کردن صفحات مجازی آنها، می‌توانیم به راحتی از زندگی خصوصی‌شان باخبر شویم، بدون اینکه حتی یک سلام و احوالپرسی کنیم.

آیا واقعاً خوشحالیم؟

خانم متقیان، مادر دو نوجوان سیزده و هفده ساله، می‌گوید: «کنترل اینکه بچه‌ها هر عکسی از زندگی‌مان را منتشر نکنند، واقعاً دشوار شده! هر بار که صفحات مجازی‌شان را چک می‌کنم و می‌پرسم چرا عکسی از رستوران‌مان گذاشته‌اید، با تعجب به من نگاه می‌کنند و می‌گویند اگر نگذاریم، دوستان‌مان فکر می‌کنند که ما بدبختیم!» اما آیا عدم انتشار تصاویر شادی‌های کوچک و بزرگ زندگی‌مان می‌تواند این تصور را در جامعه ایجاد کند که ما خوشحال و راضی نیستیم؟

فخرفروشی‌های دیجیتال

سارا صادقی، کارشناس روان‌شناسی، به این سوال از منظر علمی پاسخ می‌دهد: «به هر اندازه که رفتار و عملکرد فرد در دنیای واقعی نادیده گرفته شود، به همان میزان در دنیای مجازی به نمایش گذاشته می‌شود. خانواده‌ها و مسؤولان فرهنگی باید با مراقبت از افراد، جلوی شیوع پدیده زشت فخرفروشی را بگیرند؛ زیرا اختلال در هویت، کمرنگ شدن ارزش‌ها و عدم توجه به اخلاق درونی، باعث تشویق رفتارهای نمایشی می‌شود.»

فضایی برای دیده شدن یا گم شدن خودمان؟

هلیا، دختر بیست و دو ساله‌ای که به گفته خودش به طور شبانه‌روزی در شبکه‌های اجتماعی فعال است، روزانه بین پنج تا شش داستان از زندگی‌اش منتشر می‌کند و گاهی برای ثبت این تصاویر، هزینه‌هایی بیشتر از درآمدش صرف می‌کند. او احساس خوبی پس از دریافت تأییدها از مخاطبانش دارد و معتقد است: «فضای مجازی به من این فرصت را داده که دیده شوم و صدایم را به دیگران برسانم.»

کمک به سلامت روان خودمان

دکتر مینا پورفرخ، متخصص روان‌شناسی، در پاسخ به علل این پدیده می‌گوید: «در سال‌های اخیر، به دلیل وجود فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی، متأسفانه سبک زندگی نادرستی به زندگی ما وارد شده و باعث شده که خودمان و تنهایی‌مان را فراموش کنیم و بخواهیم هر کاری که انجام می‌دهیم را به دیگران نشان دهیم. این سبک زندگی از نظر روان‌شناسی هرگز تأیید نمی‌شود. اما باید بررسی شود که چرا فردی تمایل دارد زندگی‌اش را به نمایش بگذارد. به نظر می‌رسد شاید فرد در کودکی به اندازه کافی توجه دریافت نکرده و حالا این نیاز در بزرگسالی بروز کرده است.»

با آلبوم‌ های دیجیتال به کجا رسیده‌ایم؟

آلبوم‌ های خانوادگی همیشه برای نسل‌های قبل از ورود شبکه‌های اجتماعی، یک میراث ارزشمند بودند که لحظات شیرین و تلخ ما را ثبت می‌کردند. تصاویری که نشانی از زندگی‌های خصوصی‌مان بودند و هرگز قرار نبود به دست غریبه‌ها برسند. اما با ظهور آلبوم‌های دیجیتال، به کجا رسیده‌ایم؟

تصاویر امروز دیگر یادگاری نیستند

افسانه کامران، نشانه‌شناس و استاد دانشگاه، که پایان‌نامه دکترایش را به موضوع آلبوم‌ های خانوادگی اختصاص داده، می‌گوید: «مطالعات من نشان می‌دهد که در دهه‌های اخیر، ویژگی نمایشی عکس‌ها بیشتر شده و کارکرد یادگاری آن کاهش یافته است. به همین دلیل، ذخیره‌سازی و نگهداری عکس‌ها کمتر اهمیت پیدا کرده است. امروزه، به جای اینکه افراد دور هم جمع شوند و عکس خانوادگی بگیرند، بیشتر در حال سلفی گرفتن از خودشان هستند.

عکس‌های امروز به گونه‌ای هستند که ما صحنه را در آنها مدیریت می‌کنیم و حواشی حواس‌پرت‌کن را از کادر عکس حذف می‌کنیم، زیرا «من» باید بیشترین تأثیر را داشته باشم. این نمایشی‌تر شدن عکس‌های خانوادگی باعث شده که بسیاری از شرایط زمانی، مکانی و فردی حذف شوند و به همین دلیل بار یادگاری عکس‌ها کاهش یافته است. عکس‌های خانوادگی که امروز می‌گیریم، دیگر قرار نیست یادآور مناسبت‌ها یا ثبت لحظات خانوادگی باشند؛ بلکه بیشتر به عنوان وسیله‌ای برای شناخت «من» و نمایش «من» به کار می‌روند.»

فارس