تحلیل خبر؛

آلاء روایتی صادقانه از واقعیت‌های فرزند‌آوری در خانواده‌های ایرانی

سریال تلویزیونی «آلاء» به کارگردانی شکیل مظفری، با نگاهی واقع‌گرایانه و علمی به یکی از حساس‌ترین چالش‌های اجتماعی ایران، یعنی فرزندآوری و ناباروری، می‌پردازد؛ مجموعه‌ای اپیزودیک که با بهره‌گیری از همکاری پژوهشکده رویان، تلاش دارد تابوهای فرهنگی را بشکند و زمینه‌ای برای گفت‌وگوی اجتماعی درباره دغدغه‌های باروری در خانواده‌های ایرانی فراهم سازد.

سریال تلویزیونی آلاء به کارگردانی شکیل مظفری یکی از معدود تولیدات نمایشی رسانه ملی است که مستقیما به سراغ مسئله فرزندآوری و چالش‌های باروری در خانواده ایرانی رفته است. در شرایطی که جمعیت ایران با روندی کاهشی رو به روست و سیاست‌های کلان بر تشویق فرزندآوری تاکید دارند، این سریال تلاش می‌کند با نگاهی انسانی و علمی تجربه های واقعی زوج ها را در مسیر فرزنددارشدن روایت کند. آلاء فراتر از یک سریال نمایشی بلکه آینه‌ای از نگرانی ها، انتخاب‌ها و دوگانگی‌های پنهان خانواده‌های امروزی در مواجهه با باروری است.

در طول سالهای اخیر بحث فرزندآوری به یکی از چالش برانگیزترین موضوعات اجتماعی و فرهنگی و سیاسی ایران عزیز بدل شده است. از یک سو نهادهای رسمی با هشدار نسبت به کاهش نرخ جمعیت و سالمندی کشور به دنبال ترویج فرهنگ فرزندآوری هستند و از سوی دیگر واقعیت های زندگی مدرن، تغییر سبک زندگی، رشد فردگرایی، برخی دغدغه‌های اقتصادی و مسائل پزشکی مانند ناباروری موانعی بزرگ بر سر راه این سیاست‌ها ایجاد کرده‌اند. سریال آلاء دقیقا در نقطه تلاقی این دو جریان قرار دارد. از یک طرف به دغدغه‌های فردی و خانوادگی درباره فرزنددارشدن می‌پردازد و از سوی دیگر تلاش می‌کند با نگاه آموزشی و آگاه‌ساز موانع ذهنی و اجتماعی را در این مسیر کمرنگ‌تر کند.

نکته قابل توجه در این سریال آن است که مسئله ناباروری نه به عنوان یک مسئله حاشیه‌ای در سریال بلکه به عنوان واقعیت در متن محتوای آن و به عنوان مسئله‌ای رایج و قابل درمان در جامعه به تصویر کشیده می‌شود. هر قسمت داستان یک زوج یا خانواده است که با نوعی از بحران یا تصمیم گیری در حوزه فرزند آوری مواجه‌اند، از زن و شوهرهایی که سال ها برای بچه‌دار شدن تلاش کرده‌اند تا زوج‌هایی که باید بین حفظ جنین با احتمال بیماری ژنتیکی و سقط آن تصمیم بگیرند.

پرداختن به چنین موضوعاتی در رسانه ملی رویکردی تازه محسوب می‌شود. همکاری پژوهشکده رویان با تیم نویسندگی و تولید این سریال باعث شده آلاء از پشتوانه علمی و پزشکی در روایت مسائل برخوردار باشد. در همین راستا یکی از دستاوردهای مهم سریال آلاء شکستن تابوهایی که سال ها در فرهنگ عامه درباره ناباروری شکل گرفته اند. در برخی اپیزودها مردان به عنوان عامل ناباروری معرفی می شوند موضوعی که در فرهنگ سنتی همواره به دوش زنان گذاشته می‌شد.

 از سویی دیگر ساختار اپیزودیک سریال که هر قسمت به داستانی مستقل اما درون مایه‌ای مشترک می پردازد این امکان را فراهم کرده تا با زوایای مختلف مسئله فرزندآوری رو به رو شویم . به عنوان مثال خانواده ای روستایی که تصور می کنند درمان نباروری تنها در توان ثروتمندان است یا زن و شوهری که به دلیل فشار خانواده تن به تصمیماتی غیر منطقی می دهند . این روایت ها ضمن بازتاب واقعیت ذهن مخاطب را برای درک بهتر و تصمیم‌گیری آگاهانه‌تر آماده می کنند. سریال آلاء تلاش نموده با روایتی انسانی و باورپذیر زمینه‌ای برای گفت‌وگو و تمایل اجتماعی درباره فرزندآوری فراهم کند.

سریال آلاء اگر چه در پرداخت به موضوعات مهمی چون ناباروری و فرزند آوری جسورانه عمل کرده اما در برخی اپیزودها از نظر ریتم دچار کمی افت می‌شود. شخصیت‌پردازی‌ها گاه سطحی باقی می‌مانند و پیوند احساسی با مخاطب به طور کامل شکل نمی‌گیرد . 

در مجموع آلاء را باید تلاشی هوشمندانه در استفاده از ظرفیت رسانه ملی برای مواجهه یک مسئله حساس و پیچیده دانست. این سریال نه تنها مشکلات پزشکی  ناباروری را به رسمیت می‌شناسد بلکه با پرداختن به ابعاد اجتماعی، روانی و فرهنگی آن نگاهی جامع به مسئله فرزندآوری در جامعه امروز ایران دارد. چنین آثاری می‌توانند نقش مهمی در ایجاد همدلی ، کاهش قضاوت و تقویت گفت‌وگو ایفا کنند.

زینب حیدری – دانشجوی مطالعات زنان و خانواده