نام کاربری یا نشانی ایمیل
رمز عبور
مرا به خاطر بسپار
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی جهان‌بانو، نشست هم‌اندیشی فعالان حقوق زن و خانواده، ۷ خرداد ۱۴۰۴ با حضور جمعی از فعالان جهادی، مدیران حوزه زنان، اساتید دانشگاه، و دانشجویان دانشکده مطالعات زن و خانواده با ارائه سرکار خانم دکتر فاطمه حیدری (سرپرست اداره کل امور زنان و خانواده استانداری قم) و دبیر نشست، سرکار خانم دکتر سمیه عرب خراسانی (عضو هیئت علمی دانشگاه و متخصص مطالعات زنان و خانواده) در دانشگاه ادیان و مذاهب قم برگزار شد.
این نشست که به ابتکار دانشکده مطالعات زن و خانواده دانشگاه ادیان و مذاهب قم و با هدف ایجاد پیوند میان آموزش‌های نظری و مسائل میدانی برگزار شد، میزبان چهره‌های برجسته‌ای در حوزه خانواده و سیاست‌گذاری اجتماعی همچون: ۱. دکتر سید موسی حسینی مدیر مرکز توسعه سلامت روان مهاجر. ۲. دکتر محمد علی گل مدیر اجرایی جمعیت مبارزه با دخانیات قم. ۳.دکتر سیده فاطمه مدلل مسئول گروه جهادی شهیده راضیه کشاورز. ۴. خانم شیما نجفی مدیر مرکز تخصصی جامع خانواده جهاد دانشگاهی قم. ۵. خانم زهرا محمد زاده مسئول گروه جهادی طیبات. ۶. آقای میرمحمدی مسئول انجمن حقوق خصوصی دانشگاه قم. ۷. خانم سمیه سلیمی مسئول گروه جهادی شهیده احمدی و مسئول واحد خواهران قرارگاه جمعیت و مسئول حرکت های جهادی طلاب خواهر قم بود.
در ابتدای نشست، دکتر حیدری، به‌عنوان مهمان ویژه، با اشاره به فقدان نگاه آینده‌نگر و نظام‌مند در تصمیم‌گیری‌های حوزه زنان، خواستار تدوین یک نظام مسائل دقیق و بومی برای استان قم شد. وی افزود: در غیاب چنین چارچوبی، تصمیم‌سازی‌ها دچار پراکندگی بوده و گاهی با واقعیت‌های میدان فاصله معناداری دارد.
دکتر حیدری همچنین پیشنهاد داد بانک اطلاعاتی جامعی از بانوان متخصص استان تهیه شود تا انتخاب افراد برای مسئولیت‌های اجتماعی، مدیریتی و مشورتی بر مبنای معیارهای دقیق و عادلانه انجام شود. وی گفت: در نبود چنین بانکی، همواره تعداد محدودی از بانوان معرفی می‌شوند، در حالی‌که ظرفیت‌های گسترده‌ای در استان وجود دارد که مغفول مانده‌اند.
در ادامه نشست، بر اهمیت تربیت دانشجویان مطالعات زنان به‌گونه‌ای که با مسائل واقعی استان درگیر باشند، تأکید شد. یکی از مدعوین با اشاره به ظرفیت بالای دانشجویان بومی، گفت: تحقیقات و پایان‌نامه‌ها باید از فضای نظری خارج و به نیازهای عینی استان پیوند بخورد.
در بخش دیگری از نشست، به طرح‌های اجتماعی استان مانند «مسجدمحوری» و «محله‌محوری» اشاره شد که با همراهی استانداری قم و همکاری نهادهای مردمی در حال اجراست. شرکت‌کنندگان بر این باور بودند که اکنون بهترین زمان برای اتصال میان فضای دانشگاهی و عرصه اجرا فراهم شده و باید از این فرصت برای ورود نخبگان زن به سیاست‌گذاری بهره برد.
همچنین سخنرانان نسبت به کم‌توجهی به ظرفیت‌های مدیریتی زنان در قم هشدار داده و خواستار طراحی سازوکاری شفاف برای شناسایی و معرفی بانوان شایسته شدند.
در همین راستا، پیشنهاد شد که دانشکده مطالعات زن و خانواده به‌عنوان نهاد مأموریت‌محور، نقش تسهیل‌گر ارتباط میان بانوان ادارات و فضای پژوهشی را ایفا کند. دکتر حیدری تصریح کرد: با راه‌اندازی جلسات منظم درون‌سازمانی، می‌توان شبکه‌ای پویا از بانوان شاغل ایجاد کرد و صدای آن‌ها را به گوش تصمیم‌گیران رساند.
تدوین یک مدل نظام‌مند برای ارتقاء جایگاه زنان در تصمیم‌سازی‌های استانی؛ ضرورت طراحی سازوکار شناسایی زنان شاخص
از دیگر متخصصین امر در حوزه زنان با تأکید بر نبود یک نظام جامع برای رتبه‌بندی و معرفی زنان شاخص در استان گفت: اگر امروز از یک زن کارآفرین به عنوان الگو یاد می‌کنیم، باید بتوانیم از این انتخاب دفاع کنیم. این مهم تنها در صورتی ممکن است که شاخص‌هایی علمی و مورد اجماع برای شناسایی زنان تأثیرگذار در اختیار داشته باشیم.
وی افزود که بدون بانک اطلاعاتی و سامانه‌ای برای معرفی زنان توانمند، در بزنگاه‌های مدیریتی معمولاً از ظرفیت بانوان استفاده نمی‌شود، زیرا این سؤال مطرح می‌شود: مگر بانوی واجد شرایط داریم؟
همچنین پیشنهاد داد که یک سامانه ملی یا استانی برای خوداظهاری بانوان مستعد طراحی شده و با کمک دانشگاه‌ها و نهادهای تخصصی، این ظرفیت‌ها به ساختار تصمیم‌سازی معرفی شوند.
انتقاد از نگاه مردسالارانه و لزوم بازنگری در نگرش‌ها
همچنین با انتقاد از فضای مردمحور ادارات قم اظهار داشت: در حال حاضر، تنها یک زن به عنوان مدیرکل در استان منصوب شده است. این در حالی‌ست که ظرفیت‌های فراوانی در میان بانوان وجود دارد که به دلیل نگاه‌های سنتی و ذهنیت‌های قالبی نادیده گرفته شده‌اند.
وی همچنین با اشاره به فرمایشات مقام معظم رهبری در خصوص نقش زنان، خواستار استفاده مؤثر از این مبانی فکری برای تغییر نگرش موجود در ساختارهای اداری شد.
پیشنهاد اتصال پژوهش و اجرا در برنامه‌های استانی
وی در بخش دیگری از سخنان خود بر ضرورت پیوند طرح‌های اجرایی با پژوهش‌های دانشگاهی تأکید کرد و گفت: نباید تجربه‌گرایی بدون پشتوانه علمی بر برنامه‌های اجرایی حاکم شود. دانشگاه، به‌ویژه بدنه علمی حوزه زن و خانواده، باید در اجرای طرح‌های محلی نقش ایفا کند.
همچنین طرح ایجاد شبکه زنان کارمند استان قم با محوریت دانشکده زن و خانواده را پیشنهاد داد که بتواند با گفت‌وگوهای اداره‌به‌اداره، فضایی برای شنیدن مطالبات، شبکه‌سازی و تولید محتوای علمی فراهم کند.)
معرفی فعالیت‌های حوزه مهاجران و زنان افغانستانی
در ادامه جلسه، مدیر مرکز توسعه سلامت روان مهاجر در قم، گزارشی از فعالیت‌های این مرکز ارائه داد. وی به راه‌اندازی اولین مرکز خدمات روان‌شناختی برای مهاجران افغانستانی در قم اشاره کرد و گفت: طرح خانواده توانمند مهاجر، کلینیک حقوقی، مدرسه آنلاین برای دختران افغان و نشست‌های تخصصی در حوزه طلاق مهاجران از جمله اقدامات ما بوده است. دکتر حسینی همچنین از آمادگی این مرکز برای ارائه نتایج دو رساله دکتری درباره زنان مهاجر افغانستانی خبر داد.
ضرورت بازنگری در ساختارهای حوزه زنان
در ادامه، مدیر فرهنگی-اجتماعی استان قم با تأکید بر نبود هم‌افزایی میان نهادها گفت: نهادهای مختلف در حوزه زنان به‌صورت جزیره‌ای فعالیت می‌کنند. ما نیازمند یک ساختار واحد برای مدیریت مسائل زنان و خانواده هستیم.
وی همچنین پیشنهاد داد مطالعات آینده‌پژوهی، بازنگری در ساختارها و تدوین سیاست‌گذاری جدید با مشارکت نخبگان و دانشگاه‌ها در دستور کار قرار گیرد.
ضرورت پیوند میان پژوهش، آموزش و اقدامات میدانی در ابعاد گوناگون آسیب‌های اجتماعی
یکی از فعالان فرهنگی و اجتماعی استان قم، در این نشست با اشاره به مشکلات متعددی که در مناطق حاشیه‌ای شهر قم وجود دارد، اظهار کرد: بسیاری از دانشجویان به دلیل ناآگاهی از عمق آسیب‌ها، وارد میدان عملیاتی نمی‌شوند. یکی از این آسیب‌ها، شیوع مصرف دخانیات و الکل در بین دختران نوجوان است که گزارش‌هایی از سنین ۹ تا ۱۲ ساله در مدارس ابتدایی دریافت کرده‌ایم.
وی از پدیده‌هایی مانند پارتی‌های مختلط در مدارس متوسطه، افزایش طلاق، افسردگی زنان جوان و کاهش تمایل به مادری به عنوان شاخص‌های هشداردهنده یاد کرد و افزود: در قرارگاه خانواده و جمعیت امیرالمؤمنین (ع)، سه سال است که بر مسائلی مانند بی‌برنامگی در زنان جوان و کم‌رنگ بودن نشاط در فضاهای رسانه‌ای کار می‌کنیم.
این فعال فرهنگی ضمن انتقاد از نادیده گرفتن جوانان سالم و غیرآسیب‌دیده گفت: ما آن‌قدر در آسیب‌ها غرق شده‌ایم که از ظرفیت الگوسازی از نسل سالم غافل مانده‌ایم؛ در حالی‌که همین گروه می‌تواند الهام‌بخش باشد.
در بخش دیگری از نشست، خانم شیما نجفی مدیر مرکز تخصصی جامع خانواده جهاد دانشگاهی قم به معرفی فعالیت‌های این مرکز پرداخت و افزود: ما پیوند آموزش و درمان را به طور هم‌زمان دنبال می‌کنیم. خلأ آموزش در حوزه نوجوانی، خشم، اضطراب و مهارت‌های ارتباطی یکی از علل اصلی بروز بسیاری از آسیب‌هاست و باید کارگاه‌های آموزشی به‌صورت هدفمند و حتی الزامی برگزار شود.
وی با اشاره به ظرفیت دانشجویان دانشکده مطالعات زنان و خانواده، پیشنهاد داد: می‌توان با استفاده از توان این دانشجویان، مسیر آگاهی‌بخشی و آموزش را در جامعه تقویت کرد.
در ادامه نشست، یکی از حضار با تأکید بر شکاف میان نسل جدید و والدین، اظهار کرد: اغلب والدین با ادبیات و دنیای فرزندان خود که بخش زیادی از آن در فضای مجازی شکل می‌گیرد، بیگانه هستند. لازم است آموزش‌هایی برای والدین نیز در نظر گرفته شود.
در جمع‌بندی این نشست، شرکت‌کنندگان بر موارد زیر تأکید کردند:
۲٫ استفاده از ظرفیت گروه‌های جهادی و دانشجویان دغدغه‌مند
۳٫ توجه هم‌زمان به گروه‌های سالم جامعه برای الگوسازی
۴٫ رفع گسست میان نهادهای علمی و عملیاتی در حوزه آسیب‌های اجتماعی
۵٫ اهمیت توجه به ابعاد اقتصادی، مانند اشتغال زنان، برای جلوگیری از آسیب‌های رفتاری و ارزشی
نقش گروه‌های جهادی در حل مسائل اجتماعی؛
مدیر اجرایی جمعیت مبارزه با دخانیات قم با اشاره به فعالیت‌های میدانی گسترده در مناطق حاشیه‌ای شهر قم، به مسائلی چون افزایش آسیب‌های اجتماعی در میان زنان و نوجوانان دختر، شیوع زودهنگام مصرف دخانیات و مشروبات الکلی در مدارس ابتدایی و افزایش آمار طلاق و خیانت اشاره کرد. وی تأکید کرد که ناآگاهی دانشجویان از عمق این معضلات، یکی از عوامل دوری آنان از میدان عمل است.
تحلیل آماری نگران‌کننده از وضعیت ازدواج و طلاق در قم
از دیگر اعضای مدعو، در ارائه‌ای تحلیلی، آمار نگران‌کننده‌ای از وضعیت ازدواج و طلاق در قم ارائه داد. به گفته او، در سال ۱۴۰۲، بیش از ۷۳۳۰ ازدواج و ۳۷۷۰ طلاق ثبت شده که در سال ۱۴۰۳ به ۳۸۴۰ مورد طلاق رسیده است. از میان ۷۵۶ پرونده ارجاع‌شده به مشاوران خانواده، تنها ۶ مورد به تفاهم ختم شده‌اند.
وی گفت: این ارقام بسیار قابل تأمل هستند و نشان‌دهنده ضعف ساختاری در فرآیند توانمندسازی خانواده‌ها، آموزش‌های پیش از ازدواج و مداخلات پیشگیرانه‌اند.
لزوم آموزش والدین و نوجوانان
مدیر مرکز تخصصی جامع خانواده جهاد دانشگاهی قم با تأکید بر خلأ آموزش‌های پایه‌ای در حوزه تربیت نوجوانان گفت: والدین اغلب نمی‌دانند چطور با فرزندان خود که منبع اصلی اطلاعات‌شان فضای مجازی است، ارتباط مؤثر برقرار کنند. مدارس نیز بیش از حد بر آموزش دروس کلاسیک متمرکز شده‌اند و از آموزش مهارت‌های زندگی غافل‌اند.
وی پیشنهاد داد که کارگاه‌های اجباری در حوزه‌هایی چون بلوغ، کنترل خشم، اضطراب و مهارت‌های ارتباطی برای والدین و دانش‌آموزان برگزار شود.
جمکران، بستری برای طرح‌های اجتماعی
در بخش دیگری از جلسه، ظرفیت‌های اجتماعی مکان‌هایی نظیر جمکران و حرم حضرت معصومه (س) برای اجرای طرح‌های فرهنگی، آموزشی و روانی بررسی شد. افزایش مدت حضور زائران در جمکران به زمان‌های طولانی‌تر، فرصتی طلایی برای آموزش، مشاوره و طرح‌های امیدآفرین فراهم کرده است.
وی همچنین افزود: تجربه گروه‌های جهادی فعال در این مناطق نشان داده که می‌توان از بسترهای مذهبی برای تقویت مشارکت اجتماعی استفاده کرد، مشروط بر آنکه برنامه‌ریزی راهبردی و هدفمند صورت گیرد.
پیشنهاد برای تدوین نقشه راه مشترک
شرکت‌کنندگان پیشنهاد دادند که نقشه‌ای دقیق و تخصصی برای بهره‌برداری از ظرفیت‌های علمی و جهادی در رفع آسیب‌های اجتماعی تدوین و به نهادهای مسئول همچون معاونت اجتماعی استانداری ارائه شود. این نقشه راه می‌تواند از موازی‌کاری جلوگیری کرده و بر به‌کارگیری تخصص‌های میان‌رشته‌ای برای حل مسائل اجتماعی تمرکز کند.
تشکیل بانک اطلاعاتی برای پیوند دانشگاه و میدان
یکی از دغدغه‌های مهم مطرح‌شده، نبود ارتباط مؤثر میان دانشجویان و گروه‌های جهادی است. پیشنهاد شد بانک اطلاعاتی از مجموعه‌های فعال ایجاد شود تا دانشجویان علاقه‌مند بتوانند به‌راحتی وارد میدان عمل شوند و تخصص‌های خود را در عمل به کار گیرند.
لزوم تمرکز بر الگوهای مثبت اجتماعی
همچنین تأکید شد که در کنار تمرکز بر آسیب‌ها، باید به افراد سالم و الگوهای موفق اجتماعی نیز توجه کرد. بررسی علل موفقیت نوجوانانی که به سمت آسیب‌ها نرفته‌اند، می‌تواند مدل‌هایی اثربخش برای گسترش سبک زندگی سالم در جامعه ارائه دهد.
سخنان مسئولان و فعالان حاضر
از اعضای اداره پیشگیری از وقوع جرم، ضمن حمایت از پیوند دانشگاه و میدان، خواستار ادامه حمایت‌های نهادی از فعالیت‌های جهادی شد. وی با اشاره به اجرای موفق طرح‌های مهارت‌آموزی در شهرهای مختلف، از آمادگی برای انتقال این تجربیات به قم خبر داد.
از دیگر مهمانان با اشاره به آمار بالای طلاق و خودکشی در برخی شهرها، بر ضرورت فوری مداخلات روانی، اجتماعی و اقتصادی تأکید کرد.
در پایان، شرکت‌کنندگان خواستار ادامه جلسات تخصصی با حضور کارشناسان حوزه‌های مختلف، تدوین نقشه راه مشترک، و معرفی الگوهای موفق در حل مسائل اجتماعی شدند. تأکید شد که تنها با همکاری نهادهای دانشگاهی، گروه‌های میدانی، نهادهای حاکمیتی و مشارکت مردمی می‌توان به راهکارهای پایدار و اثربخش در حوزه آسیب‌های اجتماعی دست یافت.
گزارشگر: مهتا صانعی
گفتگوی جهان‌بانو با بانوان حاضر در مسیر مشایه
آشنایی با اولین موکب بین المللی زنانه
جملات کوتاه برای تشکر از بانوان خادم عراقی
چند توصیه برای مادران جهت در پیادهروی اربعین
به پاس ۱۰۰۰ روز خدمت
جریان مقاومت، جریانی است که باید همچنان خون تازه در آن دمیده شود
سختترین و سوزناکترین درد بشر، درد فراق است
مردم خوب میدانند چه کسی خدمتگزارشان است
یادبود بانوان آمل برای شهید رئیسی و شهدای خدمت