اتاقی از آن خود، اثر ویرجینیا وولف؛ نگرشی تازه به مسائل زنان

به گزارش جهان بانو، این پرسش همیشه مطرح بوده است که چرا حضور بانوان در عرصه فرهنگ و ادبیات در مقایسه با مردان تا اندازه زیادی کم رنگ است؟ آیا زنان کم می‌نوشتند، چون از توانایی داستان پردازی و تخیل برخوردار نبودند؟ چرا حتی زمانی  که زنان جرئت و جسارت نوشتن را در خود احساس کردند و دست به قلم بردند، داستان‌ها همچنان رنگ و بویی مردانه داشته است؟ این پرسش‌ها تنها بخشی از سوالاتی بود که ویرجینیای جوان را از همان نخستین سال‌های نویسندگی اش آزار می‌داد؛ نویسنده‌ای که جسارتش نه فقط بر روح رمان ها و داستان‌هایش تاثیرگذار بود، بلکه سبک نوشتاری وی را نیز به یکی از الهام بخش‌ترین و بدیع‌ترین سبک‌های نویسندگی تبدیل کرد.

ویرجینیا وولف، نویسنده انگلیسی قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم، علاوه بر نوشتن رمان‌های خواندنی و تاثیرگذار از نگرش نقادانه  خاص خود برخوردار بوده است و به همین واسطه به شهرت رسیده است. کتاب «اتاقی از آن خود» را می‌توان حاصل جستارهای وی در خصوص ادبیات نوشتاری زنان دانست؛ کتابی که توانسته است با سبکی متفاوت پاسخی تازه درباره گمنامی بانوان در تاریخ ادبیات جهان در برابر دیدگان مخاطب قرار دهد، پاسخی شایسته و تأمل برانگیز برای آن دسته از افرادی که حضور حداقلی زنان در عرصه ادبیات، علم و فرهنگ را به شکلی بی رحمانه و عوامانه به ضعف هوش ایشان نسبت می‌دادند، بدون آن که ریشه‌های اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و تاریخی این موضوع را دریافته باشند.

«اتاقی از آن خود» همان طور که از نامش پیداست، در ارتباط با موضوعی است که زنان در طول زندگانی خود، به معنای واقعی کلمه از آن محروم بوده اند. همانطور که می دانید جایگاه زنان برای یک مدت طولانی در نشیمن خانه و آشپزخانه‌ها بود. زنان هیچ گاه از فراغت و خلوت لازم برای خود برخوردار نبودند و مهم‌تر از آن، نظام مردسالار در نظر آنان چنان پذیرفتنی بود که تصور داشتن اتاقی از آن خود، چیزی که مردان به صورت معمول مالک آن بودند، به ذهن آن ها خطور نمی‌کرد.

ویرجینیا وولف به درستی به این موضوع پی برده بود که «اتاقی از آن خود» قادر است تا همه معادلات رابه نفع عدالت جنسیتی دگرگون کند. او در جایی از کتاب خود از این استعاره کمک می‌گیرد تا به عدم استقلال مالی زنان نیز اشاره کند. وابستگی مالی به همسر، پدر و برادر زنان را در طول حیات خود از داشتن استقلال شخصیت محروم کرده بود. آنان پذیرفته بودند که باید در ازای دریافت امکانات، خود را در خدمت دیگران بدانند. ممکن است به همین دلیل ساده باشد که حتی شاهکار‌های ادبی و داستان‌های  آن ها به نام همسر و یا پدرانشان انتشار پیدا می‌کرد و یا در حالت بهتر آن با نام مستعار مردانه.

کتاب «اتاقی از آن خود» از یک سبک بدیع برخوردار است. برخلاف بقیه آثار وولف، مطالعه این کتاب ساده است؛ چزا که این کتاب مقاله‌ای بلند است که روح روایت و داستان بر آن حکم فرماست و آن را سرشار از کشش کرده است. وولف در کتابش نیمی با زبان محاوره و نیمی گفت وگوی درونی و با روشی خلاقانه و عموما طنزآمیز مسائل مهم و گاهی دردآور را مورد بررسی قرار داده است. نویسندگان و منتقدان این اثر را نقد ادبی می‌دانند و وولف را نیز به عنوان نخستین کسی معرفی می کنند که این مسئله را در تقابل با گفتمان‌های غالب مطرح کرده است.

تاریخ ادبیات بانوان، تأثیر سبک و نگاه مردانه در نوشته‌های زنان، پیش بینی آینده زن و داستان با توجه به توقعات تازه زنان در اوایل قرن بیستم، توجه جدی به جنبه‌های مادی زندگی و تأثیر آن بر نویسندگی زنان و ایجاد سبک نوشتار زنانه بخشی از موضوعاتی است که این نویسنده زن در اثر خود به بیان آن پرداخته است. ویرجینیا وولف سنگ بنایی گذاشته است برای دیگر منتقدان و نظریه پردازان تا به دور از دیدگاه‌های مرسوم، موضوعات مرتبط با ادبیات زنان را مورد تحلیل و بررسی قرار دهند.