گزارش روزنامه اسپانیایی در مورد حجاب/منع حجاب در اروپا عواقب مطلوبی نخواهد داشت

به گزارش جهان بانو، روزنامه ال پائیس اسپانیا در گزارشی با عنوان “احساس آزادی یا عدم آزادی در زیر حجاب” به قلم دیگو گامبتا جامعه شناس و استاد دانشگاه اهل ایتالیا نوشت: بانوان مسلمان با پوشیدن حجاب تلاش می‌کنند میان هنجارهای درونی جامعه مسلمان و زندگی اجتماعی بیرون از خانه هماهنگی ایجاد کنند. بنابراین پوشش بانوان می‌تواند نه به عنوان امری جداکننده از جامعه، که اتفاقا امری در راستای همراهی و هماهنگی مسلمانان با جامعه میزبان تلقی شود.

این روزنامه نگار موضوع حجاب و حاشیه‌های آن در اروپا را در گزارش خود مورد بررسی قرار داد و عنوان کرد: آخرین مورد جنجالی در ارتباط با حجاب در اواخر اکتبر سال گذشته رخ داد. کنایه آمیز آنکه این منازعه در جریان کمپینی علیه تبعیض که توسط شورای اروپا برگزار شده بود به وقوع پیوست.

بر اساس گزارش ال پائیس در جریان این کمپین، ویدئویی از طرف این شورا بر روی حساب توییتری آن منتشر شد که از تعدادی تصویر دو نیمه شده تشکیل شده بود. یک نیمه از تصویر زنی محجبه را نشان می داد و نیمه دیگر همان زن را بدون داشتن حجاب اسلامی به تصویر کشیده بود. هنگامی که ویدئو پایان یافت، این متن نمایان شد: «زیبایی در تکثر است همانطور که آزادی در حجاب است.» 

دیگو گامبتا در ادامه این گزارش نوشت: این کمپین در کشور فرانسه با واکنش تندی روبرو شد. گابریل اتال، سخنگوی دولت با نقل جمله ای از روزنامه فایننشال تایمز تاکید کرد: «آزادی مذهبی نباید با تبلیغ یک نماد مذهبی اشتباه گرفته شود». اتال در اظهارات خود حجاب را هویتی عنوان کرد که در تضاد با آزادی های مورد دفاع فرانسه است.

وزیر ورزش و جوانان فرانسه نیز موضع شدیدی در برابر این ویدئو گرفت و گفت حذف این ویدئو از کمپین شورای اروپا اقدامی کاملا شایسته و در خور بوده است. همچنین سیاستمداران دست راستی فرانسوی مانند ژان ماری لوپن و میشل برنیه نیز به همراه شماری از کارشناسان رسانه ای و تلویزیونی با اعتراض نسبت به محتوای این ویدئو و کمپین همراهی کردند.

به نوشته این روزنامه اسپانیایی، فرانسه تنها کشوری در اروپا نیست که قوانینی برای محدود کردن حجاب به تصویب رسانده است. موج مهاجرت مسلمانان به اروپا از یک سو و تهدید برآمده از گروه های رادیکال اسلامگرا از طرف دیگر موجب شده اند تا جوامع مسلمان در این کشورها مورد تبعیض قرار گیرند و اتهاماتی به آنان نسبت داده شود. در این میان حجاب تبدیل به نمادی بصری از این نزاع و کشمکش شده است.  

اگر بریتانیا را در کنار ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا قرار دهیم، تا به امروز ۹ کشور قوانین ضد حجاب به تصویب رسانده اند و در پنج کشور دیگر نیز طرح هایی برای محدود کردن حجاب در مجلس مطرح گردیده است. در کشورهایی که چنین مقررات محدود کننده، ای اعمال نمی شود نیز بعضی مناطق به صورت مستقل از دولت مرکزی پوشاندن موی سر و پوشیدن روسری را ممنوع کرده اند. تنها ۶ کشور رومانی، لهستان، یونان، پرتغال، قبرس و کرواسی هستند که در آن‌ها تا کنون بحث ها و حاشیه های یادشده در ارتباط با ممنوعیت حجاب در فضای عمومی مطرح نگردیده است.

این روزنامه اسپانیایی در توضیح اینکه “مدافعان قوانین محدود کننده برای حجاب طیف نسبتا وسیعی از دلایل و استدلال ها را ارائه می کنند” می‌نویسد: بسیاری از سیاستمداران لیبرال که سکولار بودن حاکمیت مورد تاکید آنان است و آن را یک را ضرورت می دانند، اعتقاد دارند مذهب یک امر خصوصی است و لازم است که بیرون از منظر عمومی جامعه باشد. برخی از افراد فمینیست‌ نیز حجاب را همچون نمادی از ظلم دین و سنت بر علیه زنان تلقی می‌کنند. با این وجود بلندترین صدا در میان مدافعان سیاست های ضد حجاب به سیساتمداران پوپولیست دست راستی تعلق دارد که اسلام‌هراسی و دیگری‌هراسی خود را در پشت استدلال هایی برای ایدئولوژی‌های مورد نظر خودشان پنهان می‌کنند.  

ال پائیس با بیان اینکه “برخی جامعه شناسان از مدت‌ها قبل پیش‌بینی کرده بودند که فرآیند تجدد و مدرن شدن باعث کاهش گرایشات دینی و تمایل حجاب افراد به حجاب در جوامع مسیحی و مسلمان می‌شود”، در عین حال در توضیح “رابطه پیچیده میان سطح مذهبی بودن افراد و مدرن شدن” می‌نویسد: در جوامع اسلامی نفوذ تفکر مذهبی عمیق‌تر است و آنچه که در این میان جلب توجه می کند، روند افزایشی میزان پوشش حجاب در میان بانوانی است که مشارکتی فعال در زندگی اجتماعی دارند؛ به خصوص در میان جوانان و افراد تحصیلکرد و مجرد این موضوع به خوبی قابل مشاهده است.

این روند نه تنها در کشورهای اسلامی که در کشورهایی که در آن‌ها مسلمانان اقلیت محسوب می‌شوند نیز مشاهده می‌شود. کشور بلژیک یکی از کشورهایی است که افزایش حجاب در میان جامعه مسلمان در آن به چشم می خورد. در این کشور هرچه افراد عمیقا مذهبی مسلمان با جامعه بلژیک ارتباط بیشتری برقرار می‌کنند، میزان استفاده آنان از حجاب نیز بیشتر می‌شود. این روند حتی در کشورهایی مانند اندونزی نیز قابل مشاهده است و هرچه سطح رفاه افزایش پیدا می‌کند، میزان پوشش اسلامی در بانوان نیز بیشتر می‌شود.  

در ادامه این گزارش در تبیین “نگاه خود زنان مسلمان به مسئله حجاب که در این منازعه چندسویه نادیده گرفته شده است”، نوشته شده است: از سوی دیگر پوشیدن حجاب در میان بانوان، تنها نمایانگر میزان مذهبی بودن آن ها نیست، بلکه این زنان با استفاده از حجاب تلاش می‌کنند تا میان هنجارهای درونی جامعه مسلمان و زندگی اجتماعی بیرون از خانه هماهنگی و تفاهم ایجاد کنند.  

استفاده از حجاب توسط زنان مسلمان، این اطمینان را به جوامع مسلمان می بخشد که مشارکت آن ها در «خطرناک ترین نوع زندگی سکولار و دور از خانه» نباید به این معنا باشد که آن‌ها شکل زندگی خلاف هنجارهای دینی را اتخاذ می‌کنند. از این منظر حجاب در حقیقت نشانه از خودگذشتگی بانوان دیندار در برابر خطراتی است که مدرن شدن ممکن است برای قضاوت روی آن ها و انگ زدن دیگران ایجاد کند.  

به نوشته این روزنامه اسپانیایی: چنین درکی از حجاب با خود پیامدهایی در بحث سیاستگذاری فرهنگی کشورهای اروپایی به دنبال دارد. در اروپا این فهم از حجاب ممکن است سبب شود تا دیگر پوشش زنان نه به عنوان امری جداکننده از جامعه، که اتفاقا امری در راستای هماهنگی مسلمانان با جامعه میزبان و حضور فعال در آن تلقی گردد. هرچه بانوان بسیار مذهبی مسلمان دوستان غیر مسلمان بیشتری داشته باشند و برای زندگی به محله‌هایی بروند که مسلمانان کمتری در آنها ساکن هستند، آن ها بیشتر بر استفاده از این پوشش اصرار می ورزند، چرا که این موضوع موجب محافظت از آنان در برابر اتهام از دست دادن دین و ایمان مذهبی در جامعه مدرن از طرف جامعه دینی می شود. ممنوعیت استفاده از برخی انواع حجاب سبب خواهد شد که آنان انتخاب‌هایی داشته باشند که باعث می شود احساس آزادی بیشتری بکنند. اما ممنوعیت کامل حجاب از اساس حق انتخاب آنان و انطباق در جامعه میزبان را سلب می سازد.  

این گزارش در پایان پیامدهای ممنوعیت حجاب در جوامع اروپایی را بر می‌شمارد و تاکید می‌کند: اگر استفاده از حجاب ممنوع شود، آن زنی که می‌خواهد مذهبی بودن خود و تصمیمش مبنی بر تابعیت از جامعه فرهنگی خود را نشان دهد مجبور می‌شود روش‌های دیگری را برگزیند. روش‌هایی مثل ماندن در خانه. قطعا طرفداران ممنوعیت حجاب چنین عواقبی که می‌تواند برای زنان مسلمان داشته باشد را نمی‌خواهند. جمله نوشته شده در ویدئوی مربوط به کمپین شورای اروپا در نهایت چندان هم از حقیقت دور نیست. حتما در حجاب آزادی بیشتری هست تا در ممنوع کردن آن.  

نگاه اسپانیا به جامعه مسلمانان

ال پائیس یکی از پرتیراژترین و تاثیرگذارترین روزنامه های اسپانیاست. این روزنامه در حالی به واکاوی وضعیت بانوان مسلمان و محدودیت‌ها علیه این قشر در مسئله حجاب می پردازد که با افزایش قدرت احزاب متمایل به راست افراطی در بسیاری از کشورهای اروپایی و به خصوص در اسپانیا، موضوع ایجاد محدودیت برای جوامع مسلمان و اسلام‌هراسی در چالش‌های سیاسی به یک مسئله عمومی مبدل گشته است.

در اسپانیا حزب راست افراطی «وکس» در همه کمپین‌های انتخاباتی خود بر مسئله مهاجرین و مسلمانان تمرکز کرده است و با پررنگ کردن شکاف دینی در تلاش بوده است تا تبلیغات خود را بر اصلی ترین محورهای اسلام هراسی متمرکز کند: تهدید تروریسم، مخالفت با مسیحیت، اشغال فرصت های مردم اسپانیا، دور بودن از ارزش های اروپایی و خشونت زیاد.

با این وجود این احزاب در چند سال گذشته‌ نتوانسته اند در راستای ایجاد همگرایی برای تصویب قوانین ضد مسلمانان و ضد حجاب اقدامی انجام دهند. این اتفاق اما به صورت محلی به وقوع پیوسته است. در شهر لریدا واقع در منطقه کاتالونیا سال هاست که پوشیدن برقع از طرف شهرداری این شهر ممنوع اعلام شده است. چنین ممنوعیتی بارها از سوی حزب پ. پ و سیودادانوس به مجلس منطقه ای کاتالونیا و دیوان های قضایی پیشنهاد شده، اما هر بار به دلیل ناتوانی در کسب رای کافی برای تبدیل شدن به قانون به مرحله اجرا نرسیده است.

ذکر این نکته ضروری است که پس از اتمام کار دولت فعلی اسپانیا از حزب سوسیالیست، راست‌های اسپانیا به احتمال بسیار زیاد دولت را در اختیار خواهند گرفت. این بار آن‌ها برای پیروزی هم به ائتلاف با حزب افراطی وکس نیاز دارند و هم مسیر تبلیغاتی خود را به سمت تقابل با حجاب و اسلام هراسی که تجربه نشان داده در میان جامعه امروز اسپانیا خریداران بیشتری پیدا کرده است خواهند برد. یک گواه این موضوع پیروزی قاطع و بی دردسری است که این احزاب سال گذشته در انتخابات منطقه مادرید به دست آوردند و همچنین رشد حیرت انگیز آرای حزب وکس در انتخابات منطقه ای کاتالونیا نشان می دهد حتی در آن منطقه نیز که دولت محلی داعیه استقلال طلبی، طرفداری از کثرت گرایی، حمایت از اقلیت ها و پیشرو بودن را دارد نیز نگاه افراط‌گرایانه و ضد مسلمانان به سرعت در حال رشد است.  

منبع: ایرنا