حقایقی پنهان از زنانه شدن اعتیاد در کشور

اعتیاد به مواد مخدر از دیرباز در جوامع مختلف وجود داشته و بیشتر مصرف کنندگان آن را مردان تشکیل می‌دادند. با این وجود امروزه به دلیل حضور بیشتر زنان در اجتماع و تولید مواد مخدر جدید و کنار رفتن مواد مخدر سنتی، زنان هم به یکی از بازارهای هدف تولیدکنندگان مواد مخدر تبدیل شده‌اند؛ مشتریانی که زودتر از مردان به مواد وابسته شده و به ورطه آسیب‌های اجتماعی وارد می‌شوند.

آمارها چه می‌گویند؟

اولین بار زنگ خطر اعتیاد زنان در سال ۱۳۸۶ به صدا درآمد؛ دکتر محمود جهانی، جانشین وقت دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر در آن سال در یک نشست پژوهشی اعلام کرد رشد اعتیاد زنان به مواد مخدر بیش از مردان شده است و با توجه به حضور پنج تا هفت درصدی زنان معتاد در جهان، درصد زنان معتاد در ایران نیز حدود پنج درصد است. با این وجود، بر اساس اعلام مدیرکل درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد مبارزه با مواد مخدر در حال حاضر ۱۵۶ هزار زن معتاد در کشور وجود دارد که معادل ۶ درصد از جمعیت معتادان است.

تلاش تبلیغات و سریال‌ها برای عادی سازی مصرف سیگار و مواد مخدر

در چند دهه اخیر فشار زیادی برای رسیدن به استانداردهای زیبایی مصنوعی توسط رسانه‌ها و تبلیغات بر زنان اعمال می‌شود و تبلیغ مواد مخدر نیز از این قاعده مستثنی نیست. مواد مخدر مانند گذشته دیگر غیر قابل دسترسی نیستند و امروزه با مراجعه به آرایشگاه‌های زنانه و باشگاه‌های ورزشی که در این مورد متاسفانه برخی باشگاه‌ها برای زنان و مردان به یک اندازه دام پهن می‌کنند، به راحتی قابل دسترسی است. تبلیغات فریب‌دهنده در شبکه‌های ماهواره‌ای و فضای مجازی تلاش می‌کنند تا مواد مخدری همچون گل و شیشه را به عنوان موادی بی خطر که یک بار مصرف آن فرد را معتاد نمی‌کند و به تناسب اندام او کمک می‌کند معرفی کنند، در حالی که به هیچ عنوان اینطور نیست. به عنوان مثال ماده گل می‌تواند آنقدر خطرناک باشد که با یک بار مصرف، فرد به این ماده اعتیاد پیدا کند و با مصرف نکردن آن دچار بی قراری، وحشت زدگی، تپش قلب و اضطراب شدید می‌شود.

سریال‌های شبکه خانگی نیز در این میان نقش موثری ایفا می‌کنند. در این سریال‌ها سیگار کشیدن به کرات توسط شخصیت‌های مختلف به تصویر کشیده می‌شود، آن هم در سکانس‌هایی که بار دراماتیک ندارند و حتی از لحاظ فنی هم غیر ضروری به نظر می‌رسند. سریال های «زخم کاری» و «یاغی» که در سال های اخیر ساخته شده اند، به همین دلیل مورد انتقاد قرار گرفتند. باید به این موضوع توجه داشت که سیگار دروازه ورود به دنیای مواد مخدر است و راه را برای اعتیاد و بسیاری از آسیب‌های اجتماعی دیگر باز می‌کند.

علل گرایش زنان به مواد مخدر

کارشناسان درباره دلایل گرایش زنان به مواد مخدر موارد متعددی را مطرح کرده‌اند؛ از نابرابری‌های اقتصادی گرفته تا تغییر سبک زندگی سنتی و حضور بیشتر زنان در اجتماع، اما آنچه که بیشتر موجب گرایش زنان به مواد مخدر می‌شود، وضعیت روحی و روانی نامناسب است. در حقیقت زنان از نظر عاطفی در مقایسه با مردان حساسیت‌های بیشتری دارند و در برابر فشارهای زندگی بیشتر از مردان به اختلالات افسردگی و اضطرابی مبتلا می‌شوند. در چنین شرایطی آن‌ها آسیب‌پذیری بیشتری خواهند داشت و در صورت قرار گرفتن در کنار افراد معتاد، ممکن است به اعتیاد مبتلا شوند. در ادامه به بررسی عوامل گرایش زنان به مواد مخدر می‌پردازیم.

۱_ خانواده سست و از هم پاشیده

هنگامی که فرزندان به خصوص دختران با یک بحران خانوادگی مواجه می‌شوند، احتمال درگیر شدن با آسیب‌های اجتماعی برای آن‌ها بیشتر است. در برخی از مطالعات نقش تاثیرگذار بحران‌هایی مانند طلاق والدین و خشونت خانگی در اعتیاد فرزندان به اثبات رسیده است. در چنین شرایطی فرد نمی‌تواند کنترل عواطف خود را به دست گیرد و ممکن است برای تسکین خود به روش های مخربی همچون اعتیاد روی آورد.

۲_ تجربه‌های آسیب زا در دوران کودکی

داشتن تجربه‌های آسیب‌زا در دوران کودکی مانند خشونت فیزیکی و سوءاستفاده جنسی می‌تواند زنان را در برابر آسیب‌های اجتماعی مانند اعتیاد آسیب‌پذیر کند، با این وجود مراجعه به روانپزشک و کمک گرفتن از مشاوران مجرب می‌تواند تا اندازه زیادی زنان را از ابتلا به آسیب‌های بعدی اعتیاد دور نگه دارد.

۳_ زندگی در محیط ناسالم

بسیاری از معتادان زن در پژوهش‌ها و مطالعات صورت گرفته تاکید کردند که محیط زندگی آن‌ها ناسالم بوده و مواد مخدر در آن به راحتی در دسترس قرار داشته است. بنابراین اگر محیط زندگی افراد از نظر سطح آسیب‌های اجتماعی مستعد باشد، امکان درگیری با آسیب‌هایی همچون اعتیاد برای آن‌ها وجود دارد.

۴_ ناآگاهی در مورد مواد جدید

امروزه مواد مخدر جدیدی تولید می‌شود که بسیاری از افراد از قابلیت اعتیادآوری آن‌ها اطلاع ندارند. این مواد اغلب با بسته‌بندی‌های جذاب و در قالب قرص و کپسول برای درمان مشکلاتی همچون چاقی در مکان‌هایی مانند باشگاه‌های ورزشی و حتی عطاری‌ها عرضه می‌شوند. برای مثال استفاده از ترامادول برای کاهش افسردگی و شیشه برای لاغری از جمله مواد رایجی است که بسیاری از زنان بدون اطلاع از عوارض نامطلوب آن درگیر مصرف آن‌ها می‌شوند. در نتیجه کارشناسان توصیه می‌کنند که از داروهای ناشناخته و تأیید نشده برای حل مشکلات جسمی و روحی خود استفاده نکنید. همچنین لازم است قبل از مصرف هرگونه ماده جدید ابتدا به یک متخصص مراجعه کرده و در مورد عوارض آن تحقیق کنید.

اعتیاد به مواد مخدر چه تبعاتی دارد؟

مطالعات مختلف نشان می‌دهد که درگیری با اعتیاد برای زنان در سطوح اجتماعی، فردی و خانوادگی پیامدهایی را به همراه دارد. اعتیاد در جامعه‌ای که با کلیشه‌های جنسیتی دست و پنجه نرم می‌کند، عواقب نامطلوبی را برای زنان به همراه خواهد داشت که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم:

فروپاشی خانواده، از دست دادن سلامتی جسمی و ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی و سرطان‌ ریه، از دست دادن زیبایی‌ صورت، کاهش فرصت ازدواج، از دست دادن شغل و منبع درآمد، ورود به ورطه آسیب‌های اجتماعی دیگر مانند دزدی، روسپیگری و اخاذی و ناکارآمدی در تربیت فرزند و ایجاد یک نسل بزهکار.

بیشتر بخوانید

آورده های سیگار برای زنان

چرا اعتیاد زنان مهم است؟

به دلیل نقش مهم زنان در تربیت فرزند و ارائه الگوی مناسب برای کودکان، درگیری زنان با این آسیب اجتماعی از اهمیت بسیاری برخوردار است. ابتلای یک مادر به اعتیاد موجب می‌شود که او در تربیت فرزندان خود به خوبی عمل نکند و زمینه درگیر شدن آن‌ها با آسیب‌های اجتماعی در بزرگسالی را فراهم می‌کند. این اتفاق باعث پرورش یک نسل بزهکار و مجرم خواهد شد که آسیب‌ها و هزینه‌های بسیاری را به جامعه وارد خواهد کرد. همچنین اعتیاد در دوران بارداری یا شیردهی جدا از خود فرد، اثرات مخربی بر نوزاد می‌گذارد. بسیاری از نوزادان پس از تولد به عقب ماندگی ذهنی و جسمی مبتلا می‌شوند و به دلیل انتقال مواد از طریق جریان خون به جنین، امروزه ما با پدیده اعتیاد نوزادان مواجه هستیم. در حقیقت این نوزادان از همان ابتدا به مواد مخدر معتاد شده‌اند و بعد از زایمان به سندروم محرومیت از مواد مبتلا می‌شوند. همچنین، اعتیاد به مواد مخدر دروازه ورود به آسیب‌های اجتماعی دیگر است و ممکن است زنان را وارد جرایمی همچون دزدی، اخاذی و یا روسپیگری کند که مورد آخر می‌تواند زمینه ابتلا به بیماری‌هایی همچون ایدز را در جامعه به وجود آورد.

اعتیاد زنان را به رسمیت بشناسیم

بحران اعتیاد جنبه جنسیتی ندارد و تنها مردان را درگیر نمی‌کند. اینکه اعتیاد زنان به عنوان تابو مطرح شود و  با زنان معتاد برخوردهایی مانند طرد و رانده شدن از محیط اجتماع صورت گیرد، اشتباه است. اگر خانواده فرد در مسیر درمان او را همراهی کنند و پس از درمان نیز در فرایند شغل یابی به او کمک کنند، امید به زندگی این افراد افزایش پیدا می‌کند و به افرادی مفید برای جامعه خود تبدیل می‌شوند.

جهان بانو