چرا یک زن باید بین فرزندآوری و پیشرفت علمی انتخاب کند؟

حجت‌الاسلام‌والمسلمین عبدالحسین خسروپناه، با اشاره به ابلاغ سیاست‌های کلی جمعیت در ۱۴ بند توسط رهبر انقلاب در سال ۹۳ و تصویب قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت در سال ۱۴۰۰ در مجلس، اظهار کرد: قوانین لازم و سیاست‌های راهبردی در حوزه جمعیت وجود دارد، اما نهادهای مسئول به وظایف خود عمل نمی‌کنند.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی افزود: آمار کمتر از یک میلیون تولد در سال ۱۴۰۳ نگران‌کننده است. آمار مرگ‌ومیر در بعضی استان‌ها از تولد بیشتر است که زنگ خطری جدی برای آینده کشور محسوب می‌شود و نشان‌دهنده وجود مشکل در حوزه حکمرانی جمعیت است.

فقدان اتاق وضعیت هوشمند و توانمند برای رصد مستمر

وی در ادامه  به ۳ خلأ اساسی در اجرای سیاست‌های جمعیتی اشاره کرد و با تأکید بر ضرورت پایش مستمر آمارهای جمعیتی گفت: اتاق‌های رصد اغلب داده‌هایی را در اختیار دارند، با این وجود این داده‌ها باید به اطلاعات و تحلیل تبدیل و براساس علل و عوامل شناسایی‌شده، برنامه‌ریزی شود. ما نیازمند یک اتاق وضعیت توانمند هستیم که وضعیت جمعیتی کشور را به صورت مستمر رصد کند و نرخ باروری در کل جغرافیای کشور و علل و عوامل کاهش جمعیت را مورد بررسی قرار دهد.

فقدان نقشه راه اجرایی جامع

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به جامعیت سیاست‌های کلی جمعیت مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی، قوانین مصوب مجلس و اسناد بالادستی، بر ضرورت تدوین یک نقشه راه اجرایی مشخص تأکید کرد و گفت: کار در حوزه جمعیت، کاری پرهزینه و زمان بر است اما لازم است هر سال حداقل سه محور در حوزه جمعیت تعیین شود و همه دستگاه‌ها از سازمان تبلیغات اسلامی گرفته تا وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و صداوسیما، برای تحقق آن همکاری داشته باشند. اینکه انتظار داشته باشیم بار اصلی بر دوش ستاد ملی جمعیت باشد، امکان‌پذیر نیست، چراکه ستاد یک قرارگاه است نه مجری.

کم‌توجهی به مسائل فرهنگی و ضعف در فرهنگ‌سازی

استاد خسروپناه تصریح کرد: زنان با روحیه لطیف و با محبت، مظهر جمال الهی هستند اما متأسفانه در برخی از سریال‌ها به‌عنوان انسان‌هایی جنایتکار، خشن و قاتل نشان داده می‌شوند. ستاد ملی جمعیت باید نسبت به این سریال‌ها در جایگاه مدعی‌العموم قرار گیرد.

وی از عدم اجرای صحیح قوانین تصویب شده انتقاد کرد و افزود: برخی از قوانین را «عادلانه» تصور می‌کردیم، اما در عمل منصفانه نیستند و باید اصلاح شوند.

وی تاکید کرد: مثلاً چرا باید قوانین مربوط به هیئت علمی برای مردان و زنان یکسان باشد؟ چرا سن بازدارنده برای ورود به هیئت علمی در هر دو جنس به یک صورت است؟

چرا یک زن باید بین فرزندآوری و پیشرفت علمی انتخاب کند؟

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به محدودیت سنی ۴۰ سال برای ورود به هیئت علمی عنوان کرد: یک زن تحصیل کرده و نخبه که به فعالیت‌های علمی علاقه‌مند است، اگر اقدام به فرزندآوری کند، مجبور است چند سال از عمر علمی‌اش را به زندگی خانوادگی‌اش اختصاص دهد. بعد از آن، ما از او می‌خواهیم در مدت زمان مشخصی مقاله بنویسد، ترفیع گیرد و رکود علمی نداشته باشد؛ درحالی‌که فرصت لازم برای توسعه علمی را نداشته است.

حجت الاسلام خسروپناه ادامه داد: وقتی به یک زن دانشگاهی می‌گوییم باید فرزندآوری داشته باشی، اما از مردان چنین انتظاری نداریم، یعنی داریم زمینه‌های تبعیض را فراهم می‌کنیم. این تساوی عادلانه نیست و باید اصلاح شود.

سن ورود به هیئت علمی برای زنان باید تا ۵۰ سالگی افزایش یابد

وی با تأکید بر لزوم بازنگری در قوانین مربوط به زنان دانشگاهی، خاطرنشان کرد: به نظر می‌رسد که باید به زنان تا سن ۵۰ سالگی اجازه ورود به هیئت علمی داده شود. حقوق مادری و خانوادگی به زنان دانشگاهی داده نمی‌شود، درحالی‌که این فرصت در اختیار مردان قرار می‌گیرد. این تبعیض است و در جلسات متعدد این موضوع را مطرح کرده‌ام. باید اصلاح شود.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی تاکید کرد: معاونت علمی زنان در ریاست جمهوری باید این مسائل را به طور جدی پیگیری کند و زمینه را برای برقراری عدالت واقعی فراهم کند.

حجت الاسلام خسروپناه با بیان اینکه بخش قابل توجهی از سیاست‌های جمعیتی که رهبر انقلاب ابلاغ کرده‌اند، هنوز اجرا نشده است، گفت: از مجموع قوانین و سیاست‌های حوزه جمعیت کمتر از ۵۰ درصد اجرا شده است؛ درحالی‌که این سیاست‌ها کاملاً آینده‌نگرانه و کاربردی هستند.

وی افزود: تعدادی از این قوانین به بهانه‌هایی مانند نبود بودجه، کنار گذاشته شده‌اند و گاهی نیز در اجرای آن‌ها استثنا قائل می‌شوند. این رفتارها اعتماد عمومی را خدشه‌دار می‌کند.

همچنین دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی خاطرنشان کرد: وقتی مردم می‌شنوند که اگر سه فرزند داشته باشند، می‌توانند مسکن دریافت کنند، اما بعداً اعلام می‌شود که شرط دریافت مسکن داشتن چهار فرزند است، این تغییر ناگهانی تصمیمات باعث بی‌اعتمادی مردم می‌شود. اگر واقعاً بودجه وجود ندارد، بهتر است این موضوع به صورت شفاف به مردم اطلاع داده شود.

استاد خسروپناه در بخش دیگری از سخنان خود به لزوم بازنگری در برخی محدودیت‌ها برای زنان اشاره کرد و گفت: به‌عنوان مثال، اگر بانویی بداند که تا سن ۵۰ سالگی امکان استخدام به‌عنوان هیئت علمی را دارد، می‌تواند با خاطر آسوده‌تری اقدام به فرزندآوری کند و بعد از آن به دفاع از رساله‌اش بپردازد. این موارد باید در آیین‌نامه‌های وزارت علوم در نظر گرفته شود.

مرکز رسانه و روابط عمومی شورای عالی انقلاب فرهنگی