نام کاربری یا نشانی ایمیل
رمز عبور
مرا به خاطر بسپار
مصطفی عاشور، نویسنده و محقق مصری، در یادداشتی برای اسلام آنلاین بیان کرد که تمدن اسلامی از زمان پیش از تولد تا بلوغ، به‌طور ویژه‌ای از حقوق و مراقبت‌های جسمی، روانی، تربیتی و اجتماعی کودکان حمایت کرده است.
در این تمدن، مراقبت از کودک از اولویت‌های اساسی محسوب می‌شود و هیچ کودکی بدون حقوق در برابر زندگی قرار نمی‌گیرد. قوانین و آداب محکم، از کودکان در برابر بی‌حرمتی، آسیب و سوءاستفاده محافظت می‌کند.
در سطح جهانی، کودکان با نقض‌های جدی حقوق خود روبرو هستند. گزارش‌های سال ۲۰۱۶ نشان می‌دهد که هر پنج دقیقه یک کودک به دلیل خشونت جان خود را از دست می‌دهد و در سال ۲۰۱۷، بیش از چهل هزار کودک قربانی قتل شدند.
همچنین، یونیسف اعلام کرده که ۱۲۰ میلیون دختر زیر بیست سال در سراسر جهان مورد تعرض جنسی قرار گرفته‌اند.
این وضعیت در سال ۲۰۲۰ نیز ادامه داشت و سازمان بهداشت جهانی گزارش داد که نزدیک به یک میلیارد کودک با انواع خشونت و تعرض مواجه شده‌اند.
با وجود تصویب قوانین حمایتی در بسیاری از کشورها، اجرای این قوانین در تعداد کمی از آن‌ها عملی شده است.
در جهان عرب، تعرض‌های زیادی به کودکان احساسات میلیون‌ها نفر را جریحه‌دار کرده است، به‌ویژه مواردی که توسط دوربین‌ها ثبت شده‌اند، مانند انداختن کودکان به رودخانه یا سوزاندن فرزندان توسط والدین.
مراقبت پیش از تولد
اسلام از کودک حتی پیش از تولدش مراقبت می‌کند. این مراقبت شامل انتخاب مادر شایسته، حمایت از او در دوران بارداری، انتخاب نام نیکو، ابراز شادمانی از تولد و شکرگزاری به خداوند به خاطر این نعمت است.
اسلام کودک را بار اضافی نمی‌داند و آدابی برای استقبال از نوزاد تعیین کرده است، مانند تراشیدن موی سر، وزن کردن آن به اندازه طلا و صدقه دادن، انجام عقیقه و شیر دادن.
همچنین به زن شیرده اجازه می‌دهد در صورت آسیب دیدن خود یا نوزاد، روزه‌اش را در ماه رمضان افطار کند و بر اهمیت کامل کردن دوره شیردهی (حداقل یک سال و نیم) تأکید دارد.
پس از آن، تربیت، بازی و آموزش کودک از اهمیت بالایی برخوردار است. این آداب در کتاب «تحفه المودود بأحکام المولود» اثر ابن قیم جوزیه به‌خوبی توضیح داده شده است.
فقها در تبیین احکام شریعت مرتبط با کودک، به‌ویژه یتیمان، تلاش زیادی کرده‌اند. قرآن بر اهمیت مراقبت از یتیم و پرهیز از تعدی به اموال او تأکید دارد و ۱۹ آیه به این موضوع پرداخته‌اند.
شریعت همچنین حق ارث کودک را به رسمیت شناخته و او را از هرگونه ستم محافظت می‌کند.
پروفسور محمد منیر در کتاب «حقوق کودک در اسلام» به مسئولیت دولت در حمایت از حقوق کودک اشاره کرده و معتقد است که این حقوق باید به‌صورت عملی در سیاست‌های اجتماعی فعال شوند تا کودک در برابر هرگونه تعدی محافظت شود.
او همچنین تأکید می‌کند که نقش حکومت در حمایت از کودک به‌خوبی برجسته نشده و دولت باید وظایفش را در قبال کودک، از جمله تأمین محیط مناسب، واکسیناسیون، تغذیه و آموزش، به‌ویژه برای خانواده‌های کم‌درآمد، به‌طور جدی انجام دهد.
به گفته “منیر”، حقوق کودکان در دنیای معاصر از اهمیت بیشتری برخوردار است. او در کتاب خود به مسأله حقوق کودکان غیرشرعی نیز اشاره کرده و تأکید می‌کند که این کودکان به دلیل شرایط تولدشان گناهی ندارند.
بنابراین، دولت باید از طریق نهادهای خود از آن‌ها حمایت کند تا در محیطی سالم پرورش یابند و به اعضای مؤثری برای جامعه تبدیل شوند، نه به مشکلی که سلامت جامعه را تهدید کند.
همچنین، حقوق کودکان در زمان نزاع‌های مسلحانه و جنگ‌ها بررسی شده و شریعت اسلامی کشتن یا آسیب رساندن به کودکان در این شرایط را ممنوع دانسته است.
کشورهای اسلامی به این حقوق توجه کرده و در کنفرانس وزرای امور خارجه کشورهای اسلامی در سال ۲۰۰۵ در صنعا، “پیمان حقوق کودک در اسلام” تصویب شد.
این سند، دیدگاهی اسلامی را در برابر کنوانسیون حقوق کودک سازمان ملل در سال ۱۹۸۹ ارائه کرد که کشورهای اسلامی نسبت به برخی از بندهای آن تحفظ داشتند.
در کتاب «کودکان در کنار پیامبر: چگونه محمد کودکان صحابه را پرورش داد»، دکتر هشام العوضی به جنبه‌های عملی زندگی پیامبر اسلام (ص) در زمینه مراقبت از کودکان صحابه پرداخته است.
او بیان می‌کند که پیامبر (ص) اعتمادبه‌نفس و اخلاق نیکو را در کودکان تقویت می‌کرد، آن‌ها را به عضویت فعال در جامعه تشویق می‌نمود و نصایح ارزشمندی به آن‌ها می‌داد.
این کتاب، ابعاد انسانی و بزرگ مراقبت پیامبر (ص) از کودکان را به تصویر می‌کشد.
تمدن اسلامی توجه ویژه‌ای به کودکان داشت و آثار متعددی درباره مراقبت از آن‌ها در دوران جنینی و کودکی و رعایت حقوقشان نوشته شده است.
از جمله این آثار می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
– “الجنین وکونه فی الرحم” (جنین و وضعیت او در رحم) نوشته “یوحنا بن ماسویه” که به‌طور خاص به موضوع جنین پرداخته است.
– “المولودین لثمانیه أشهر” (نوزادان هشت‌ماهه) اثر “حنین بن اسحاق عبادی” که به بررسی نوزادانی که زودتر از موعد به دنیا می‌آیند، اختصاص دارد.
– “خلق الجنین وتدبیر الحبالى والمولودین” (آفرینش جنین و تدبیر زنان باردار و نوزادان) نوشته “عریب بن سعد قرطبی”.
– “تدبیر الحبالى والأطفال والصبیان وحفظ صحتهم ومداواه الأمراض العارضه لهم” (تدبیر زنان باردار، کودکان و خردسالان و حفظ سلامت آن‌ها و درمان بیماری‌هایشان) تألیف “احمد بن محمد بن یحیی بلدی” که در سال ۱۹۸۰ منتشر شد و به موضوعات مختلفی درباره سلامت کودکان پرداخته است.
– “سیاسه الصبیان وتدبیرهم” (سیاست خردسالان و تدبیر آنان) نوشته “ابن جزار قیروانی”.
– رساله‌ای از شیخ الازهر، شمس‌الدین انبابی با عنوان “ریاضه الصبیان وتعلیمهم” (ورزش و آموزش کودکان).
این آثار نشان‌دهنده توجه عمیق دانشمندان و اندیشمندان تمدن اسلامی به جنبه‌های مختلف مراقبت و تربیت کودکان است.
مفتاح انسانی و اسلامی
گفتگوی جهانبانو با بانوان حاضر در مسیر مشایه
آشنایی با اولین موکب بین المللی زنانه
جملات کوتاه برای تشکر از بانوان خادم عراقی
چند توصیه برای مادران جهت در پیادهروی اربعین
به پاس ۱۰۰۰ روز خدمت
جریان مقاومت، جریانی است که باید همچنان خون تازه در آن دمیده شود
سختترین و سوزناکترین درد بشر، درد فراق است
مردم خوب میدانند چه کسی خدمتگزارشان است
یادبود بانوان آمل برای شهید رئیسی و شهدای خدمت