مادران بخوانند؛ چند نکته برای همراهی بیشتر با بچه ها در محرم

از مهمترین نکاتی که می‌بایست برای همراهی کودکان در مجالس عزاداری حسینی رعایت کنیم، فراهم کردن برخی اسباب راحتی و سرگرمی بچه ها است. نباید انتظار داشته باشیم که بچه ها پا به پای افراد بزرگسال عزاداری کنند و ساکت باشند.

در رابطه با این موضوع با کارشناسان به گفتگو نشستیم.از کوچه صدای طبل و سنج می‌آید. بوی اسپند و چای دارچینیِ هیئتی که در تزدیکی منزلمان قرار دارد، در خانه پیچیده و شوق خاصی در چشمان بچه‌ها برق می‌زند. لباس های مشکی شان را پوشیده اند تا به هیئت بروند. همینطور که دارم آماده می‌شوم به این فکر می‌کنم که چطور بچه ها را در هیئت آرام نگه دارم؟ دخترم می‌پرسد: «مامان ما اونجا باید چیکار کنیم؟» بعد دوباره ساکت می شود و ادامه می دهد: «منظورم اینه که چطوری می‌تونیم عزاداری کنیم؟»دستم را روی سرش می کشم و روسری اش را که شل و ول سرش کرده، مرتب می‌کنم و بعد می‌گویم: «عزیزم تو که قبلاً با من اومدی، اول دعا می‌خونیم و زیارت عاشورا برای امام حسین(ع) که دفعه های قبل یاد گرفتی. بعد به ما چای یا شربت می‌دهند. در آخر هم به مداحی گوش می‌دهیم.

اما آنجا نباید شیطنت کنید چون آقایان و خانم ها برای عزاداری امام حسین (ع) می‌آیند و حواسشان پرت می‌شود.» با صدای بلند «چشم» می‌گوید و به من گوشزد می‌کند که می‌خواهد با دوستانش حیلی آرام صحبت کند، من هم می‌گویم: «اشکالی ندارد، اما نباید صدای خنده تان بلند شود.» می‌خندد و می‌رود تا برادرش را صدا کند که آماده رفتن شویم.ماه محرم و عزاداری هایش برای بچه‌ها حال و هوای خاص خودش را دارد. همین فضای صمیمی است که برای ما از کودکی‌هایمان به یادگار مانده و اجازه نمی‌دهد هر جای دنیا که باشیم و به هر کاری که مشغول هستیم، در ماه محرم از دم و دستگاه امام حسین (ع) دور شویم.

بوی اسپند و صدای طبل، مداحی، غذای نذری و روضه خوانی، دیدن دوستان، فامیل و آشنایان قدیمی و گریه برای امامی که مظلومانه خودش و اهل بیتش (ع) به شهادت رسیدند تا اسلام زنده بماند؛ در ذهن ما به یادگار مانده است و همه اینها از برکت دست‌های والدین و پدربزرگ ها و مادربزرگ‌هایی است که محرم ها همراه با خود ما را به مجالس عزاداری می‌بردند. اما این روزها چگونه باید بچه ها را آماده کنیم تا با ما همراهی کنند، به استثنای اینکه مراقبت‌های بهداشتی برای درگیر نشدن با ویروس کرونا هنوز ادامه دارد، باید کودکان را با چه شرایطی با خود همراه کنیم تا هم خودمان بتوانیم عزاداری کنیم و از مجالس فیض ببریم و هم فرزندانمان خسته نشوند و پا به پای ما همراه باشند.

در این ایام زیاد می‌شنویم که مادرها گله می‌کنند که چرا فرزندانشان در هیئت ها نمی مانند، با این وجود که خودشان از بچگی در همین هیئت ها و حسینیه ها بزرگ شدند. پس چطور والدینمان ما را مدیریت می‌کردند؟حجت الاسلام «حسین محمدی» کارشناس مذهبی در رابطه با اهمیت همراه کردن کودکان در مجالس عزاداری می‌گوید: «حضور بچه ها همان حال و هوای دوران کودکی خودمان را دارد. بنابراین باید اجازه دهیم نسل جدید هم این خاطرات را برای خودش خلق کند و در بزرگسالی به یاد بیاورد که چه ریشه هایی دارد. برای اینکه این موضوع تحقق یابد، خانواده ها باید مدیریت صحیح داشته باشند تا از عزاداری ها خاطرات خوبی برای بچه ها به یادگار بماند.

بهتر است برای اینکه بچه ها توجیه شوند که قرار است در چه مراسمی شرکت می‌کنند، برایشان توضیح بدهیم که قرار است کجا برویم؟ آن ها باید چه رفتاری داشته باشند؟ اصلا داستان کربلا و شهادت امام حسین (ع) چیست؟ البته باید متناسب با سن و سالشان این کار را انجام دهیم.

قرار نیست وقایع کربلا به گونه ای برای کودکان تعریف شود که موجب ناراحتی و اضطراب آن ها بشود. در سنین بالاتر می‌توان مفاهیم حمایت از مظلوم، فداکاری، گذشت، ایثار، شهادت و شجاعت را به بچه ها آموزش داد».در سال های اخیر کتاب های زیادی برای گروه های سنی مختلف منتشر شده است و بچه ها می‌توانند به زبان شعر و داستان با مفاهیم واقعه عاشورا و کربلا آشنا شوند.

*نکات کلیدی حضور بچه ها در مجالس عزاداریبرای شرکت در مراسم عزاداری و اینکه بچه ها بتوانند همراهی کنند و در مجلس بمانند، رعایت چند نکته توسط والدین به خصوص مادرها لازم است که در ادامه با آن ها آشنا می‌شویم:

۱- همراه داشتن اسباب بازی و خوراکی مورد علاقه بچه هانخست اینکه برخی لوازم مورد علاقه بچه‌ها مانند اسباب بازی های کوچک مثلا یک عروسک یا یک ماشین یا چند عدد خوراکی مورد علاقه بچه ها و میوه همراه خود داشته باشید تا کودکان کم سن و سال تر با آن ها سرگرم شوند. این انتظار که کودکتان بتواند پا به پای شما به مفاهیم روضه خوانی و مداحی گوش دهد و همه را نیز متوجه شود، انتظار به جا و درستی نیست. بچه متناسب با سنش خودش را سرگرم می کند و همین برای همراهی او در یک مجلس روضه خوانی کافی است.

حجت الاسلام محمدی می گوید: «بعضی از افراد بدون توجه به این نکات فرزندان خود را به مساجد و حسینیه ها می‌آورند و این بچه ها مدام گریه می‌کنند و تمرکز مستمعان را به هم می زنند. بنابراین مادران در این مواقع باید حواس خود را جمع کنند و یک اسباب بازی یا چند خوراکی مورد علاقه بچه یا میوه همراه خود داشته باشند تا کودک سرگرم شود و گرسنه هم نماند».

۲- محل مناسبی برای نشستن در مساجد یا هیئت ها را در نظر بگیریدبا توجه به کم حوصله بودن کودکان و نیاز به راه رفتن یا دویدن، بهتر است در جایی از مجلس قرار بگیرید که اگر بچه‌ها بدقلقی کردند بتوانید به راحتی از مراسم خارج شوید و بیرون حیاط قدم بزنید تا کودک آرام شود. علاوه بر این، پیش از آوردن کودک به مجالس عزاداری بهتر است کودکتان خواب کافی داشته باشد تا بهانه گیری نکند.حجت الاسلام محمدی می گوید: «این هم انتظار چندان درستی نیست که توقع داشته باشید فرزندتان یک نصفه روز در یک مجلس عزاداری بنشیند و صدایش هم در نیاید. ممکن است کودک شما با تاریک کردن فضا بترسد و گریه کند، بنابراین شما هنگامی که یک بچه را به همراه می‌برید باید انتظار این را داشته باشید که بچه ها خسته شوند یا اینکه از صدای بلند مداح و روضه خوان یا تاریکی فضا بترسند.بنابراین اجازه دهید بچه ها با هم سن و سالانشان به آرامی بازی کنند، حتی اگر به صدای روضه خان یا مداح گوش ندهند».

۳- برای کودکان وسایل عزاداری تهیه کنیداگر دختر و پسری دارید که در سنین پنج یا شش سالگی به سر می‌برند، می توانید برایشان پرچم، طبل های کوچک و سنج تهیه کنید تا هم در منزل و هم در حیاط مساجد و هیئت ها از آنها استفاده کنند.برای انتخاب مجلس عزاداری هم دقت کنید، مکانی را در نظر بگیرید که بچه های بیشتری در آن رفت و آمد می‌کنند تا فرزندانتان سرگرم شوند نه مجلسی که بسیار جدی است و باید سکوت کامل در آن رعایت شود.

تعدادی از مجالس حسینی هم مانند برخی تکیه ها و حسینیه ها فضایی را برای بچه ها در نظر گرفته اند و از این مکان ها هم می توان استفاده کرد.۴- مقابل چشم بچه ها مراقب نحوه عزاداری تان باشیدوالدین باید به این نکته توجه کنند که با توجه به پاک بودن احساسات بچه ها و اینکه در سنین پایین ناتوان از درک بسیاری از مسائل هستند، مانند گریه بر شهادت امام حسین(ع) بهتر است جلوی بچه ها برخی از مسائل رعایت شود.

حجت الاسلام محمدی می‌گوید: «مثلا اینکه گریه خود را کنترل کنند، آرام باشند و اگر کودک شان ترسید، اشک هایشان را پاک کنند تا باعث اضطراب و ناراحتی کودک نشود و خاطره بدی برایش باقی نماند.

پدرها هم مراقب نحوه عزاداری شان جلوی کودکان خردسال باشند تا باعث ترس بچه ها نشوند».۵- از پتانسیل بچه ها برای نذری دادن استفاده کنیداگر تصمیم گرفته اید که نذری پخش کنید، از غذا گرفته تا شربت یا هر چیز دیگری، از بچه ها هم استفاده کنید. نگویید که ممکن است کار اشتباهی انجام بدهند.

این کار حس و حال آنها را نسبت به محرم بسیار خوب و مثبت می‌کند و همیشه در خاطرشان باقی می ماند.و در نهایت اگر هیئت و یا دسته ای در محله تان برای بچه ها وجود دارد، فرزندانتان را در این مکان ها همراهی کنید تا از کودکی با مفاهیم عزاداری حسینی آشنا شوند و بتوانند در این مراسمات شرکت داشته باشند.

فارس