شرایط یک بارداری سالم از نگاه پزشکان و متخصصان این حوزه

به گزارش جهان بانو، دوره بارداری دوران بسیار مهمی در زندگی زنان است و مراقبت‌های این دوره در سلامت مادر و فرزند نقش به سزائی دارد. نظام سلامت، پزشکان و ماماها بخشی از ارزیابی‌ها و مراقبت‌های لازم طبق دستورالعمل‌های جامع را برای زنان باردار انجام می دهند، اما داشتن یک بارداری سالم و موفق بستگی زیادی به شاخص‌های مربوط به سبک زندگی مادر باردار دارد و بخش مهمی از سلامت دوره بارداری نیز بر عهده مادر باردار و اطرافیان اوست.

شهرزاد هاشمی، جراح و متخصص زنان و زایمان و عضو تیم تخصصی مرکز درمان ناباروری ابن‌سینا در مورد تأثیرگذاری عوامل مربوط به سبک زندگی مادران باردار در دوره بارداری، اظهار کرد: برای یک بارداری سالم  بدون شک باید سلامت عمومی مادر در وضعیت مطلوبی باشد و این موضوع به سبک زندگی سالم بستگی دارد. شاخص‌های مربوط به سبک زندگی مانند استرس‌های جسمی و روانی، ورزش، تحرک و تغذیه بر سلامت مادر و در نتیجه، بارداری سالم مؤثر هستند.

وی با اشاره به اهمیت تغذیه در دوران بارداری و باید و نبایدهای تغذیه‌ای در این دوران، تشریح کرد: جنین به واسطه جفت نیازهای خود را از بدن مادر دریافت می‌کند. در نتیجه، ضروری است که مادر همه مواد مغذی مورد نیاز خود را تامین کند. جنین در هر صورت مواد غذایی مورد نیاز خود را از بدن مادر تأمین می‌کند، اما در صورتی که مادر به اندازه کافی مواد غذایی مورد نیاز خود را دریافت نکند، سلامت وی به خطر خواهد افتاد. برای مثال، اگر مادری به کم‌خونی دچار باشد، جنین او مشکل کم‌خونی پیدا نمی کند، بلکه مادر، خود دچار مشکل خواهد شد و چه بسا بیمار شود. بر این اساس لازم است زنان باردار برای پیشگیری از عوارضی مانند کم‌خونی و پوکی استخوان، یک رژیم غذایی متنوع، متعادل و مکفی در پیش بگیرند.

هاشمی تاکید کرد: توصیه می‌کنیم که زنان باردار حتما میوه و سبزیجات تازه را در برنامه غذایی خود قرار دهند. دریافت پروتئین لازم حتما باید در برنامه غذایی آنها لحاظ شود و برای تامین کلسیم به میزان لازم نیز مصرف لبنیات اهمیت بسیاری دارد. اگر یک برنامه غذایی مناسب برای خانم باردار در نظر گرفته شود و در آن برنامه به تنوع، کفایت و تعادل در دریافت این مواد دقت شود، نیازی به مکمل‌هایی مانند مولتی‌ویتامین یا کلسیم وجود نخواهد داشت. در واقع تنها دو مکمل فولیک اسید و آهن برای همه خانم‌های باردار ضروری است؛ مکمل‌های دیگر فقط بر اساس شرایط زن و تشخیص پزشک ضرورت می‌یابند.

این جراح و متخصص زنان و زایمان تصریح کرد: بر اساس یافته های محققان دریافت مکمل فولیک اسید از یک ماه پیش از بارداری تا پایان سه ماهه نخست بارداری، از بروز نقایص در طناب عصبی جنین جلوگیری می‌کند و دریافت این مکمل به همین دلیل الزامی است. همچنین، جنین برای رشد و تکوین اندام‌ها به مقادیری از آهن نیاز دارد که از رژیم غذایی معمول دریافت نمی‌شود و لذا ضروری است که خانم باردار برای جلوگیری از فقر آهن، مکمل این ماده مغذی را دریافت کند.

وی با اشاره به بعضی از محدودیت‌های تغذیه‌ای در دوران بارداری، اضافه کرد: ما پزشکان توصیه می‌کنیم که خانم‌های باردار مصرف مواد غذایی حاوی مقادیر بالای ویتامین آ مانند جگر را محدود کنند، چرا که مقدار زیاد این ویتامین می‌تواند عوارض جنینی به دنبال داشته باشد. مصرف غذاهای دریایی و برخی از انواع ماهی‌ها نیز که حاوی سطح بالای جیوه هستند، مثل کوسه‌ماهی و ماهی تون، بهتر است محدود شود.

هاشمی در ادامه گفت: انجام ورزش در دوره بارداری با شرایط اصولی آن که منجر به افزایش آمادگی و انعطاف بدنی، افزایش گردش خون و خون‌رسانی بهتر به جنین، ارتقا سلامت مادر و کمک به رشد بهتر جنین شود، می‌تواند بسیار مفید باشد. البته محدودیت هایی هم برای ورزش مادران باردار وجود دارد.

وی افزود: به دلیل بعضی از تغییرات هورمونی، رباط‌ها و لیگامان‌های این گروه از مادران شل می‌شوند و حفظ تعادل سخت‌تر می‌شود، لذا انجام ورزش‌های تعادلی در این دوران خالی از خطر نیست. همچنین انجام ورزش‌هایی که در آنها ممکن است به شکم ضربه و آسیب وارد شود، در دوران بارداری ممنوع است. ورزشی که موجب ایجاد خستگی بیش از حد و افزایش دمای بدن شود نیز نباید در دوران بارداری انجام شود.

عضو تیم تخصصی مرکز درمان ناباروری ابن‌سینا در ارتباط با میزان افزایش وزن مناسب در دوران بارداری بیان کرد: شاخص توده بدنی هر خانم باردار در طول دوره بارداری وزن مناسب وی را تعیین می کند. اگر خانمی بر اساس شاخص توده بدنی در محدود کم‌وزن قرار داشته باشد، در هفته باید بین ۴۵۰ تا ۶۰۰ گرم وزن بگیرد. افرادی که در محدوده وزن نرمال یا اضافه‌وزن قرار دارند نیز بهتر است در هفته بین ۳۰۰ تا ۴۵۰ گرم افزایش وزن داشته باشند و در آخر، خانم‌هایی که بر اساس شاخص توده بدنی افرادی چاق محسوب می شوند، باید افزایش وزن‌شان حداکثر ۳۰۰ گرم در هفته باشد. لازم به ذکر است که بعضی از خانم‌ها در سه ماهه نخست بارداری ممکن است دچار عوارض گوارشی مانند حالت تهوع شوند؛ بنابراین در این سه ماه افزایش وزن نیم تا یک کیلو هم مناسب و منطقی به نظر می رسد.

این پزشک متخصص زنان و زایمان خاطر نشان کرد: رژیم سخت و کاهش وزن در دوره بارداری به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود، زیرا تحمل گرسنگی باعث سوختن چربی‌های بدن به جای کربوهیدرات‌ها و در پی آن، تولید ماده‌ای به نام کتون می‌شود. این ماده می‌تواند در آینده بر تکامل حرکتی نوزاد اثری سوء داشته باشد. در نتیجه در دوره بارداری رژیم گرفتن به منظور کاهش وزن صحیح نیست و مادر باید طبق شیب تعیین شده و بر اساس شاخص توده بدنی، افزایش وزن داشته باشد.

وی بیان کرد: در ارتباط با اشتغال مادر باردار در این دوران، باید گفت که اگر شغل خانم سخت و طاقت‌فرسا باشد، به عنوان نمونه خانم باید مدتی طولانی سرپا بایستد و یا در معرض استرس‌های شدید جسمی و روانی قرار گیرد؛ در چنین مواردی توصیه ما این است که این مادر اقدام به گرفتن مرخصی کند. مطالعات نشان داده‌اند که اینگونه مشاغل خطر بروز عوارضی مانند مسمومیت بارداری، پاره شدن پرده جنینی و در نتیجه زایمان زودرس را افزایش می‌دهند، اما در صورتی که شغل خانم باردار سخت و استرس‌آور نباشد، سر کار رفتن تا سه ماهه سوم اشکالی ندارد.

هاشمی در ارتباط با مجاز یا غیر مجاز بودن مسافرت در دوره بارداری تصریح کرد: چنانچه مادر از نظر سلامت در وضعیت مطلوبی باشد و ملاحظات خاصی نیز وجود نداشته باشد، امکان مسافرت خواه هوایی و خواه زمینی، تا هفته سی و ششم وجود دارد و بی مشکل است. توصیه می‌شود که در مسافرت‌هایی با مسافت طولانی، از آنجا که میزان انعقاد پذیری خون در دوران بارداری افزایش می‌یابد و خطر لخته‌شدن خون وجود دارد، مادر هر دو ساعت یک بار، ده تا پانزده دقیقه قدم بزند.

عضو تیم تخصصی مرکز درمان ناباروری ابن‌سینا در ادامه گفت: دریافت واکسن های هپاتیت ب، کزاز (اگر ۱۰ سال از دریافت واکسن قبلی گذشته باشد) و آنفلوانزا برای خانم‌های باردار لازم است.

این پزشک متخصص زنان و زایمان خاطر نشان کرد: گذشته از تمام عوامل جسمی یاد‌شده، نباید اهمیت عوامل روانی را در یک بارداری سالم و موفق نادیده بگیریم. شاخص‌های مهمی برای ارزیابی و غربالگری در دوران بارداری وجود دارد که طبق دستورالعمل‌های ایران و جهان باید در این دوره تحت نظر قرار گرفته شود و مسائل روانی مادر و خشونت خانگی از جمله این شاخص ها هستند.

وی اضافه کرد: همان طور که می دانید خشونت خانگی معنای وسیعی دارد و منظور از آن فقط خشونت فیزیکی نیست. بی‌توجهی، نادیده‌گرفتن شرایط بارداری و مواردی از این قبیل هم از مصادیق خشونت خانگی‌ به شمار می روند و می‌توانند به افسردگی خانم باردار منجر شوند و این افسردگی می‌تواند سلامت مادر و جنین را به خطر بیندازد. لذا حمایت عاطفی و روانی از خانم باردار، پرهیز از ایجاد فضای پر تنش و استرس‌آور و آرامش بخشیدن به او، از وظایف مهم همسر و دیگر اعضای خانواده است.

منبع: خبرگزاری مهر