دسته دختران؛ نقدی بر جدیدترین اثر منیره قیدی در حوزه دفاع مقدس

به گزارش جهان بانو، جشنواره فیلم فجر به عنوان رویداد مهم فرهنگی کشور به محلی برای گردهمایی به منظور نقد و گفت‌وگو در ارتباط با موضوعات فیلم‌ها از منظرهای گوناگون شده‌است. علاوه بر اینکه نقدهای فنی بسیاری از سوی صاحب‌نظران در مورد فیلم‌ها می‌شود، تحلیل‌گران و کارشناسان نیز در این جشنواره سینمایی آثار را از نظر موضوعی مورد تحلیل قرار می‌دهند.

در این تحلیل‌های موضوعی، تحلیل فیلم‌های مرتبط با حوزه زنان و خانواده از اهمیت بسیاری برخوردار است. یکی از فیلم‌هایی که در این حوزه مورد نقد و بررسی قرار گرفت، فیلم “دسته دختران” به کارگردانی منیره قیدی بود. این فیلم به نوعی بازنمایی از نقش بانوان در دفاع مقدس است و نقدهای بسیاری نیز در ارتباط با آن انجام گرفته است.

گویی «دسته دختران» به دنبال این است که تصویر دیگری از نقش آفرینی بانوان در جنگ تحمیلی را به نمایش بگذارد. فارغ از تصاویری که از کمک بانوان در پشت جبهه‌های جنگ به نمایش گذاشته شد، دسته دختران روایتی از حضور زنان در میدان جنگ است. روایت چند زن که با تشکیل یک گروه تصمیم دارند تا در خط مقدم جبهه حضور پیدا کنند. با آنکه در این فیلم تلاش شده است تا حضور زنان در بخش‌هایی از جنگ که مردانه است به نمایش گذاشته شود، با این وجود روایتی که ما شاهد آن هستیم چندان فاخر و مبتنی بر ارزش نیست.

در طول فیلم نشان داده شد که هرکدام از این بانوان به بهانه و هدف دیگری به خط مقدم آمده اند و هدف اصلی آنها لزوما دفاع از کشور و از این دست اهداف آرمان‌گرایانه نبود. نیکی کریمی که فرمانده این دسته بود، در سکانس‌های آخر فیلم هدف خود را از آمدن به خط مقدم کشته شدن و رفتن پیش فرزندانش که به شهادت رسیده بودند، عنوان کرد.

یکی دیگر از این زنان نیز پس از آن‌که خبری درباره همسرش دریافت کرد، بدون اطلاع قبلی دسته را ترک کرد. این رفتارها این تصور را القا می‌کند که احساسات زنان سازنده نیست و حتی ممکن است برخلاف عقلانیت باشد.

البته می‌توان برخی از سکانس‌ها را نیز به این صورت تعبیر کرد که احساسات بانوان به عنوان عاملی پیش‌برنده ظهور پیدا کرده است. در جایی که پسر سرباز ماشین را به دلیل صحبت های یکی از زنان دسته تعمیر می‌کند و با آن ماشین به خط می‌روند. یا در سکانس‌های پایانی با حضور یکی از زنان در کنار همسرش که به گفته وی پیش از آن کارهای خلاف بسیاری انجام می‌داد، به مردم کمک کرد تا از شهر خارج شوند.

لذا این فیلم تا آن اندازه که تصویر دیگری از حضور بانوان در دفاع مقدس را به تصویر کشیده است تا حدودی موفق بوده است. با این وجود در نمایش دادن زنانی که بتوان گفت حماسه و یا نقش آفرینی در راستای ارزش‌های ملی و مذهبی انجام داده اند، چندان موفق ظاهر نشده است. به عبارت دیگر می‌توان گفت که این زنان اشتباهاتی را در حین انجام دادن کارهایشان مرتکب شدند که به نوعی این اشتباهات ناشی از جنسیت آنان و به دلیل زن بودنشان قلمداد می‌شود.

در پایان باید گفت منیره قیدی در دسته دختران روایتی جدید از زن در سینمای دفاع مقدس نشان داده است. با این حال، می‌شد که این زنان با همه با رنج و مشقتی که هر انسانی با آن روبه‌رو است، وجهه‌ای بسیار پیش‌برنده‌تر و در راستای نقش خانوادگی، با کنشی فعالانه‌تر به تصویر بکشد.