جزییات بیشتر لایحه حمایت از زنان

مجلس شورای اسلامی بررسی لایحه حفظ کرامت و حمایت از زنان در برابر خشونت را شروع کرده است.

نمایندگان مجلس شورای اسلامی در حال بررسی لایحه حفظ کرامت و حمایت از زنان در برابر خشونت هستند؛ لایحه‌ای که با هدف جرم‌انگاری اشکال مختلف خشونت، تحکیم بنیان خانواده، ارتقای امنیت اجتماعی و کاهش خشونت علیه زنان تدوین شده است. این لایحه که ابتدا در دولت سیزدهم به تصویب رسید و در دولت چهاردهم به مجلس ارسال شد، در حال حاضر در دستور کار بررسی نمایندگان قرار گرفته است.

چارچوب کلی لایحه

لایحه مذکور چندین هدف مهم را دنبال می‌کند، از جمله:

تعریف و مصادیق خشونت علیه زنان

ایجاد یک سازوکار نظارتی برای پایش اجرای قانون و هماهنگی بین نهادهای ذی‌ربط

ارتقای آگاهی عمومی درباره حقوق زنان و روش‌های پیشگیری از خشونت

جرم‌انگاری انواع خشونت علیه زنان و تعیین مجازات‌های بازدارنده

تحکیم بنیان خانواده و حمایت از امنیت زنان در محیط خانه و اجتماع

حفظ کرامت انسانی زنان و تأمین امنیت آنان در برابر خشونت

براساس این قانون، خشونت علیه زنان به هر نوع فعل، ترک فعل و رفتاری گفته می‌شود که به دلیل موقعیت یا جنسیت آسیب‌پذیر زن، باعث آسیب اقتصادی، اجتماعی، روانی، روحی و جسمی شود. اشکال مختلف خشونت که در این لایحه جرم‌انگاری شده، عبارت‌اند از:

خشونت اجتماعی: شامل محدودیت‌های ناعادلانه بر حقوق شهروندی و آزادی‌های قانونی زنان

خشونت جنسی: شامل تجاوز، سوءاستفاده در محیط‌های کاری و آزار و اذیت جنسی

خشونت اقتصادی: شامل جلوگیری از دسترسی زن به حقوق و منابع مالی و اقتصادی

خشونت روانی: شامل فشارهای روانی، تحقیر، توهین، تهدید و آزار روحی

خشونت جسمی: شامل قتل، ضرب و جرح و هرگونه آسیب عمدی به بدن زن

سازوکارهای اجرایی و نقش نهادهای دولتی

این لایحه نهادهای قضایی و اجرایی کشور را موظف به انجام تدابیر پیشگیرانه و حمایتی کرده است. مهم‌ترین دستگاه‌های مسئول و وظایف آن‌ها عبارت‌اند از:

قوه قضاییه

جرم‌انگاری اشکال جدید خشونت و تدوین سیاست‌های پیشگیرانه

رسیدگی فوری و خارج از نوبت به پرونده‌های خشونت علیه زنان

برگزاری دوره‌های آموزشی برای ضابطان قضایی و قضات در رابطه با نحوه برخورد با پرونده‌های خشونت

توسعه و ایجاد دفاتر حمایت از زنان خشونت‌دیده در مناطق مختلف کشور

وزارت دادگستری

 ارائه خدمات مشاوره‌ای، درمانی و حقوقی رایگان به زنان آسیب‌دیده

تدوین و اجرای سیاست‌های عدالت اجتماعی برای کاهش خشونت علیه زنان

ایجاد صندوق حمایت از زنان خشونت‌دیده با هدف جبران خسارات قربانیان

وزارت کشور

ارائه گزارش‌های دوره‌ای در رابطه با وضعیت خشونت علیه زنان در کشور

تسهیل صدور مجوز برای فعالیت تشکل‌های مردم‌نهاد فعال در حوزه حمایت از زنان

شناسایی و برخورد با اشکال مختلف مهاجرت غیرقانونی، آوارگی و قاچاق زنان

وزارت آموزش و پرورش

برگزاری کارگاه‌های آموزشی ویژه والدین، سرپرستان قانونی و معلمان

راه‌اندازی مراکز مشاوره در مدارس برای ارائه خدمات روان‌شناسی به دانش‌آموزان

تدوین محتوای آموزشی ویژه دانش‌آموزان در رابطه با روش‌های پیشگیری از خشونت و حقوق زنان

وزارت بهداشت

ارائه خدمات مشاوره‌ای، حمایتی و پزشکی رایگان به قربانیان خشونت

ایجاد سامانه و مستندسازی به منظور ثبت اطلاعات خشونت‌های جسمی و روانی علیه زنان

گسترش و تقویت مراکز تخصصی روان‌پزشکی و درمانی برای زنان خشونت‌دیده

نیروی انتظامی

مجازات‌های تعیین‌شده برای مرتکبان خشونت

افزایش نیروهای پلیس زن برای رسیدگی به جرایم مرتبط با خشونت علیه زنان

اختصاص کلانتری‌های ویژه برای رسیدگی به پرونده‌های خشونت علیه زنان

راه‌اندازی واحدهای ویژه تأمین امنیت زنان در کلانتری‌ها

این لایحه برای مرتکبان خشونت علیه زنان، مجازات‌های سنگینی تعیین کرده است که برخی از مهم‌ترین آن‌ها شامل موارد زیر است:

جرم‌انگاری پیشنهاد یا درخواست رابطه نامشروع در محیط‌های کاری با مجازات تعزیری درجه شش

جزای نقدی و انفصال از خدمت برای سوءاستفاده‌کنندگان از موقعیت شغلی با هدف آزار زنان

محرومیت از حقوق اجتماعی برای مجرمانی که زنان را مورد تحقیر، افترا یا توهین قرار دهند

حبس درجه پنج برای افرادی که باعث آسیب جدی یا مرگ زنان شوند

تشکیل پرونده و رسیدگی فوری برای زنان در معرض خطر و صدور دستورات حفاظتی مانند:

راه‌اندازی محل سکونت امن برای زنان خشونت‌دیده

حمایت‌های قضایی فوری از زنان آسیب‌دیده

تأمین هزینه‌های قضایی و درمانی زنان آسیب‌دیده از صندوق حمایت ویژه

محدود کردن حقوق حضانت و ولایت متهم

ممنوعیت ورود متهم به محل کار یا زندگی زن

مراجع قضایی موظف شده‌اند که:

پرونده‌های خشونت علیه زنان را فوراً و خارج از نوبت بررسی کنند

در موارد اضطراری، دستورات حمایتی فوری صادر کنند، مانند:

منع ورود متهم به محل سکونت یا کار زن

تأمین امنیت زنان در معرض خطر از طریق پلیس و نهادهای حمایتی

اختصاص وکلای تسخیری و حمایت مالی برای زنان فاقد تمکن مالی

تصویب این لایحه، نقطه عطفی در قوانین حمایتی کشور محسوب می‌شود و انتظار می‌رود که با اجرای دقیق آن، میزان خشونت علیه زنان کاهش یابد. دولت و نهادهای ذی‌ربط مکلف شده‌اند دستورالعمل‌های اجرایی این قانون را در اسرع وقت تدوین و اجرا کنند.

تسنیم