اولین انتصاب زن در واتیکان

این زن، راهبه‌ای ۵۹ ساله به نام سیمونا برامبیلا است که به‌تازگی از طرف پاپ فرانسیس به ریاست «مجمع موسسات زندگی وقف‌شده و انجمن‌های زندگی تبلیغی» منصوب شده که یکی از نهادی مهم در ساختار واتیکان محسوب می‌شود. این انتصاب به این معناست که برامبیلا به‌عنوان عالی‌ترین مقام این نهاد مذهبی، وظیفه نظارت بر جوامع زنانه و مردانه و مدیریت ارتباطات آنها با پیروانشان را بر عهده می‌گیرد.

برامبیلا در ماه دسامبر گفته بود: «از خداوند می‌خواهم که به ما نعمت دهد تا بیشتر مهربان باشیم، این الهام الهی را دریافت کنیم و اجازه دهیم که ما را به‌عنوان انسان، کلیسا، جامعه و بشریت تغییر دهد.»

این انتصاب، تاییدی بر تمایل پاپ فرانسیس برای افزایش نقش زنان در مناصب رهبری کلیسای کاتولیک است.

با وجود این، پاپ هم‌زمان با این انتصاب، کاردینال آنخل فرناندز آرتیمه را نیز به‌عنوان دستیار برامبیلا منصوب کرد تا در انجام وظایف به او کمک کند. این اقدام باعث شد بعضی ناظران درباره تقسیم مسئولیت‌ها و نقش واقعی برامبیلا ابراز تردید کنند.

خبرگزاری آسوشیتدپرس در گزارش خود گفته است که به نظر می‌رسد از دیدگاه الهیات، پاپ باور داشته که انتصاب فرناندز لازم است، چراکه رئیس این دفتر باید توانایی برگزاری مراسم عشای ربانی و دیگر مناسک مقدس را بر عهده داشته باشد؛ اموری که در حال حاضر فقط مردها آن را انجام می‌دهند. دکتر سول پریتو، متخصص علوم اجتماعی و استاد جامعه و مذهب در دانشگاه بوینس آیرس گفت: «انتصاب برامبیلا تاییدی است بر واقعیتی که مدت‌هاست وجود دارد؛ برتری عددی زنان در کلیسا در سطوح مختلف.»

به گزارش سالنامه آماری واتیکان در سال ۲۰۲۲ تعداد زنان راهبه بیش از شماسان و کشیش‌ها است. حدود ۶۰۰ هزار زن راهبه در سراسر جهان فعالیت می‌کنند که تعداد آنها ۴۷ درصد بیشتر از تعداد کشیش‌ها است.

پریتو می‌گوید: «اما این شناخت فقط به آمار محدود نمی‌شود. این موضوع به گفت‌وگوهای درونی در جامعه مذهبی ارتباط دارد. این انتصاب نشانه‌ای از فرایند هم‌اندیشی است که کلیسا آن را تجربه می‌کند. به عبارت دیگر دوره‌ای از تبادل نظر که در چارچوب نشست‌های موسوم به سینود در کلیسای کاتولیک جریان دارد.»

سینودها شوراهایی هستند که رهبران کلیسای کاتولیک در آنها به مسائل مهمی مانند ازدواج، کشیش‌ها و خانواده می‌پردازند. یکی از اصلاحات پاپ فرانسیس در آخرین سینود، فراهم کردن شرایطی بود که راهبه‌ها، کشیش‌ها و زنان و مردان غیر روحانی بتوانند با شرایط برابر با اسقف‌ها در این نشست‌ها شرکت کنند.

سیمونا برامبیلا در ماه گذشته در مورد این شوراها گفته بود: «سینود نوعی نجوا، الهام و حرکتی است که تغییر می‌دهد، آزاد می‌سازد، متحد می‌کند و هماهنگ می‌سازد، بدون آن که تساوی‌طلبی سطحی ایجاد کند.» وی همچنین تقاضا کرد که «بیش از پیش قلب‌هایمان را بگشاییم تا این الهام الهی را دریافت کنیم و اجازه دهیم ما را به‌عنوان افراد، جامعه، کلیسا و بشریت دگرگون سازد.»

سیمونا برامبیلا بیش از یک سال به‌عنوان دبیر مجمعی که در حال حاضر رئیس آن شده، مشغول به کار بود و عملا نفر دوم این نهاد محسوب می‌شد. انتصاب او به‌عنوان گامی مهم در نظر گرفته می‌شود که می‌تواند راه را برای انتصاب‌های مشابه دیگر باز کند و در نهایت نقش زنان در نهادهای کاتولیک را دگرگون کند.

سیمونا برامبیلا کیست؟

سیمونا برامبیلا قبل از پیوستن به موسسه خواهران مبلغان تسلی‌بخش، در رشته پرستاری مشغول به تحصیل بوده است. او از سال ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۳ مدیر این موسسه بود و تجربه‌ای غنی به‌عنوان مبلغ مذهبی در موزامبیک دارد.

به گفته ناظران، سمت جدید او در ساختار کلیسا از نظر تصمیم‌گیری در امور مرتبط با زندگی مذهبی، دومین مقام مهم پس از پاپ است.

سول پریتو می‌گوید: «توجه داشته باشید که نهادهای مرتبط با زندگی مذهبی اگرچه جزوی از کلیسا هستند، استقلال زیادی دارند و طبق همان منطق سلسله مراتبی روحانیون مدیریت نمی‌شوند.»

انتصاب سیمونا برامبیلا غیر منتظره نبود، چون این تصمیم در چارچوب فرایندی تدریجی برای ادغام زنان مذهبی در نهادهای تصمیم‌گیری واتیکان صورت گرفته است.

تا قبل از سال ۲۰۱۹ همه اعضای مجمع موسسات زندگی وقف‌شده، مرد بودند. این وضعیت باعث بروز انتقادات داخلی شده بود، به این دلیل که زنان از موقعیت‌های تصمیم‌گیری محروم بودند.

با این وجود در همان سال پاپ فرانسیس برای اولین بار هفت زن را به‌عنوان اعضای این مجمع منصوب کرد و بعد از آن سیمونا برامبیلا ابتدا به سمت دبیر و در حال حاضر به‌عنوان رئیس این نهاد انتخاب شد.

از ابتدای دوران رهبری پاپ فرانسیس، حضور زنان در واتیکان به تدریج افزایش پیدا کرده است.

در سال ۲۰۱۶ باربارا جاتا به‌عنوان مدیر موزه‌های واتیکان منصوب شد و در سال ۲۰۲۲ رافائلا پترینی به سمت دبیرکل فرمانداری واتیکان انتخاب شد، مقامی که به صورت معمول به اسقف‌ها اختصاص پیدا می‌کرد.

آمار زنان در ساختارهای این نهاد از ۱۹/۲ درصد در سال ۲۰۱۳ به ۲۳/۴ درصد در سال ۲۰۲۳ افزایش پیدا کرده است.

این پیشرفت‌ها مستلزم اصلاح قانون اساسی واتیکان بود که در سال ۲۰۲۲ صورت گرفت و به افراد غیر روحانی، از جمله زنان، اجازه داد ریاست یک نهاد را بر عهده بگیرند و به مقام ریاست منصوب شوند. اگرچه این تغییرات به تدریج انجام می‌شود، یا این وجود انتصاب این زن ایتالیایی نشان‌دهنده عزم پاپ فرانسیس برای افزایش نقش زنان مذهبی در کلیسا است، تصمیمی که همچنان با مقاومت برخی از بخش‌های محافظه‌کار کلیسای کاتولیک مواجه است.

بهار نیوز