انقلابی در ترویج حجاب؛ از PS4 تا دورهمی کره‌ای

در یک گردهمایی دوستانه در مجموعه «حس خوب»، شرکت‌کنندگان در فضایی آرام همراه با نوشیدنی گرم و صحبت‌های جمعی حضور یافتند. در این برنامه که با دعوت از نویسنده کتاب «زخم خیابان» برگزار شد، درباره اثری گفتگو شد که به روایت زخم‌های باقی‌مانده از اتفاقات سال ۱۴۰۱ می‌پردازد. یکی از دختران حاضر در این جمع، برداشت خود را از این کتاب بیان کرد و گفت داستان درباره پسری به نام شروین است که در جریان اغتشاشات توسط پلیس بازداشت شده و برای بخشیده‌شدن موظف می‌شود کتابی را مطالعه کند. به گفته او، مطالعه این کتاب شروین را به بازنگری در افکار و شنیده‌های پیشین خود وادار می‌کند. در روایت این اثر آمده است که این پسر با تغییراتی در مسیر زندگی خود مواجه می‌شود و در نهایت روحانی محله که تصور می‌کرد سبب جدایی او از معشوقش بوده، به وصال دوباره آن‌ها کمک می‌کند.

این دختر در ادامه توضیح داد که کتاب «زخم خیابان» بیانگر تلاش گروه‌هایی است که برای دستیابی به اهداف خود بر ذهن و باورهای جوانان تأثیر می‌گذارند و به گفته او، برخی افراد به نام آزادی، موجب غفلت از مخاطرات فکری و فرهنگی می‌شوند. این گفته‌ها، بخشی از تجربه شخصی او از حضور در رونمایی کتاب در مجموعه «حس خوب» بود.

در ادامه گفت‌وگوها، مریم جهان‌تاب، مسئول محتوایی مجموعه «حس خوب»، درباره فعالیت‌های این مرکز و تأثیر آن بر دختران نوجوان توضیحاتی ارائه داد. او سخنان خود را با موضوع «ناگفته‌های صورتی» آغاز کرد و توضیح داد که رویکرد تحلیلی این مجموعه با پیوند میان یک فضای شاد و مردمی با یک چارچوب نظری عمیق شکل گرفته است. حضور حجت‌الاسلام‌ والمسلمین راجی، نویسنده کتاب «ناگفته‌های صورتی»، در این مجموعه نمونه‌ای از این رویکرد است. این کتاب به شیوه‌های استعمار غرب در سوءاستفاده از مسئله زن و ایجاد دوقطبی در جوامعی همچون مصر و سودان می‌پردازد.

جهان‌تاب با اشاره به فعالیت مرکز «حس خوب» گفت این مجموعه با هدف تربیت مربیان تبیین بر اساس محتوای این اثر تلاش می‌کند تا موضوع حجاب را از یک مسئله صرفاً فردی به یک موضوع هویتی و مرتبط با سیاست‌های کلان استعماری تبدیل کند. او تأکید کرد که این روش، انتقال بحث حجاب را از تبیین صرفاً احساسی به تبیین تحلیلی و تاریخی ارتقا می‌دهد و پشتوانه نظری لازم برای فعالیت‌های بلندمدت ایجاد می‌کند. به گفته او، این رویکرد به دختران می‌آموزد که مسئله حجاب، ابزاری برای اجرای سیاست‌های خارجی جهت دورکردن کشورها از اهداف اصلی‌شان است.

در ادامه، او به پیشینه مرکز «حس خوب» اشاره کرد و گفت این مجموعه ریشه‌ای جهادی دارد و ایده آن توسط شهید رضوان‌پور، معاونت اجتماعی سازمان بسیج کشور، مطرح شده است. او در جنگ ۱۲ روزه به شهادت رسید و پس از آن این مرکز تخصصی مادر و دختری با تلاش‌های جهادی به مرحله اجرا رسید. به گفته جهان‌تاب، ساخت این مرکز تنها ۱۶ روز طول کشیده و فضای حاکم بر آن تحت‌تأثیر سال‌ها فعالیت موکب دخترانه «طریق المهدی» شکل گرفته است. هدف اصلی این مجموعه ایجاد بستری برای ترویج پوشش مناسب در کنار نشاط اجتماعی بوده است؛ رویکردی که به گفته او، هم‌ردیف با ایجاد شادی برای نوجوانان قرار دارد و پیام محتوایی را تحت‌الشعاع قرار نمی‌دهد. این شیوه به نیازهای دختران امروزی توجه دارد که «حال خوب» و «امنیت عاطفی» را بر هر پیام دیگری مقدم می‌دانند.

مرکز «حس خوب» دارای امکانات گسترده‌ای است که به‌صورت هم‌زمان جنبه آموزشی و تفریحی دارد؛ از جمله «کافه سینما»، «اتاق گرید»، «لیزرماز»، «مافیا»، «PS4»، «اتاق عقد» و «اتاق تولد». آنچه این مرکز را از فضاهای مشابه متمایز می‌کند، تأکید بر ایجاد حس کامل امنیت برای دختران است. در این راستا، مجموعه با حذف دوربین‌ها و جمع‌آوری تلفن همراه‌ها، محیطی متمرکز بر تعامل واقعی ایجاد کرده و به دختران حس مالکیت فضا می‌دهد. جهان‌تاب می‌گوید در این مجموعه، نوجوانان حدود چهار ساعت بدون استفاده از فضای مجازی وقت می‌گذرانند و همین موضوع موجب شکل‌گیری ارتباط‌های واقعی‌تر می‌شود. همچنین کارکنان و اپراتورها از میان دختران هم‌سن انتخاب شده‌اند تا ارتباطی صمیمی‌تر با مخاطبان برقرار شود.

به گفته مسئول محتوایی مجموعه، راهبرد محوری «حس خوب» تأکید بر «ارزشمندی» و «حفظ هویت دخترانه» است و فضای مجموعه برای دختران با هر نوع پوشش باز است. او توضیح داد که نگاه مجموعه بر انتخاب‌محور بودن حجاب است؛ انتخابی که با نوعی هویت و احترام پیوند دارد. در این محیط تمایزی میان دختران مذهبی و غیرمذهبی ایجاد نمی‌شود؛ دختران مذهبی چادر خود را در کمد می‌گذارند و با لباس‌های شاد در فعالیت‌ها شرکت می‌کنند و در مقابل، دخترانی با پوشش کمتر با مشاهده رفتار و متانت دختران مذهبی به آن‌ها جذب می‌شوند. همچنین مسئولان مجموعه تلاش می‌کنند با شناسایی توانمندی‌های دختران بدحجاب و سپردن مسئولیت‌هایی همچون نقاشی یا کیک‌پزی، حس تعلق و ارزشمندی را در آن‌ها تقویت کنند.

یکی از رویدادهای خلاقانه این مجموعه، برگزاری «دورهمی کره‌ای با حضور بانوی هامبوک‌پوش» بوده که توجه دختران علاقه‌مند به فرهنگ کره، از جمله طرف‌داران گروه‌های موسیقی همچون BTS را جلب کرده است. در این برنامه، استادی مسلط به زبان کره‌ای با پوشش سنتی درباره آداب‌ورسوم مردم این کشور و ارزش‌هایی مانند احترام به بزرگ‌ترها، اهمیت خانواده و وقار در پوشش سخن گفته است. او تأکید کرده که پوشش سنتی کره‌ای‌ها یادآور نجابت و متانت زنان ایرانی است و زیبایی آن ناشی از وقار و محدود بودن در نوع لباس است. در ادامه، این سخنان به‌طور غیرمستقیم به بحث تأثیرگذاری کشورهای غربی بر صنعت موسیقی و سینمای کره برای تغییر پوشش خانواده‌ها منتهی شده و این نتیجه مطرح شده که کاهش حجاب یک سیاست هدایت‌شده است نه نماد آزادی. این روش به‌عنوان نمونه‌ای موفق از «تلقین غیرمستقیم» معرفی شده که می‌تواند نوجوانان را به تفکر درباره حجاب و متانت سوق دهد.

در پایان، مجموعه «حس خوب» در قم به‌عنوان مدلی نوین در حوزه حجاب و پوشش معرفی می‌شود. این مرکز با فاصله گرفتن از رویکردهای اداری و اجباری، بر ایجاد محیطی شاد، امن و مبتنی بر ارزشمندی دختران تمرکز دارد. این تجربه نشان می‌دهد که تبیین حجاب بدون تقویت هویت و عفاف دخترانه به نتیجه نخواهد رسید. همچنین این مدل عملیاتی، با توجه به جذابیت‌ها و نیازهای روز جوانان، قابلیت اجرا در مقیاس ملی را دارد و می‌تواند الگویی برای نهادهای فرهنگی باشد تا فضایی امن و شاد برای دختران فراهم و از حضور بی‌هدف آنان در جامعه جلوگیری شود. در نهایت، «حس خوب» مسیری را برای نوجوانانی باز می‌کند که درمی‌یابند انتخاب پوشش آن‌ها با هویت، احترام و جایگاه زنانه ارتباط مستقیم دارد.

خبرگزاری فارس