از اعتراض به کشف حجاب تا اولین حرکت دسته‌جمعى انقلابی زنان مشهدی در ۱۷‌دی‌ماه

به گزارش جهان بانو، از اوایل سال ۱۳۱۴، بحث‌هایی در ارتباط با ساخت ایرانی متجدد بیان می‌شود و اولین گامی که می‌تواند در چشم بنشیند و اقتدار شاه را به همگان ثابت کند، برداشتن چادر و روسری از سر بانوان است. تیر همان سال پس از صدور دستور پوشیدن لباس پهلوی و کلاه متحدالشکل برای مردان، مردم مشهد اولین گروهی هستند که این حکم زور را تحمل نمی‌کنند و با تحصن در مسجد گوهرشاد، یکی از بزرگ‌ترین قیام‌های مردمی را در تاریخ شهر و کشور به ثبت می‌رسانند.

پس از این تا هفت‌ماه بعد یعنی ۱۷‌دی‌ماه، مسئله کشف حجاب با مخالفت‌های فراوانی در سطح کشور روبه‌رو می‌شود. همانطور که می‌دانید رضا‌شاه نهایتا موفق به عملی کردن آن می‌شود و این روز را با نام «روز آزادی زن» در تقویم به ثبت می‌رساند. روزی که از دهه ۳۰ همیشه با واکنش‌هایی از سوی بانوان متدین مشهدی مواجه می‌شد، اما در سال‌۱۳۵۶ سبب به وقوع پیوستن اولین حرکت علنی انقلابی در مشهد می‌شود.

اگر اسناد تاریخى از آن برحه زمانی موجود نبود، باور کردن این موضوع کمى سخت مى‌شد که در مشهد، بانوان بوده‌اند که برای رقم زدن اولین حرکت دسته‌جمعى انقلابى پیش قدم شده‌اند، آن هم پیش از اینکه مردى پا به میدان گذاشته باشد. این حرکت که در‌۱۷ دى ۱۳۵۶‌رخ داد، به اندازه ای اهمیت داشت که آیت الله خامنه ای از آن با عنوان «آغاز انقلاب اسلامى در مشهد» یاد کرده‌اند. ایشان در‌این‌باره فرموده‌اند: «آغاز انقلاب‌۵۷، در‌واقع با آن تظاهرات بوده، حتی دو روز قبل از قیام ۱۹‌دی قم صورت گرفت و عامل آن، زنان مسلمان مبارز بودند.» یکی از معروف‌ترین شعار‌های این تظاهرات این بوده است: «قسم به سید زنان فاطمه/ ندارم از کشته‌شدن واهمه.»

از روز آزادی زن تا اعتراض زن

ماجرا از این قرار بوده است که ۱۷ دی را تا سال‌۵۶ به دلیل کشف حجاب رضاخانی، روز «آزادی زن» می‌نامیده اند، اما از این سال به بعد، حوادثی به وقوع پیوست که تا اوضاع را تا حدودی دگرگون کرد. در دی‌ماه سرد و برفی ا‌ین سال، قرار بود عده‌ای از زنان بی‌حجاب، مجسمه رضاخان را به‌دلیل بنیان‌گذاشتن کشف حجاب گل‌باران کنند، اما زنان محجبه مشهد در‌حالی‌که پرده‌هایی در دست داشتند که روی آن نوشته شده بود «ما زنان ایران این روز را روز شومی می‌دانیم» و «ما زنان مسلمان خراسان، آزادی خواهران در‌بند را خواهانیم» نخستین راهپیمایی انقلابی در مشهد را برگزار کردند.

در‌ حقیقت بانوان شرکت کننده در آن تظاهرات هنوز خاطرات مادر‌ها و مادربزر‌گ‌هایشان از سال ۱۳۱۴ و شروع کشف حجاب رضاخانى را به یاد داشتند. حتى بعضی از این بانوان به دلیل کشف حجاب رنج سال‌ها خانه‌نشینى را تحمل کرده‌ بودند. شاید همین رنج سبب شده بود که آنان در سوز زمستانى آن سال به خیابان بیایند تا از خواسته‌شان که حفظ حجاب بوده است، دفاع کنند.

نویسنده کتاب «تقویم تاریخ خراسان» این رویداد را با این جمله‌ها ثبت کرده است: «صبح امروز، زنان مسلمان در منزل آقای قمی اجتماع کرده، سپس با نظم خاصى به طرف حرم حرکت کردند. آن‌ها ضمن استماع سخنرانى درباره تاریخچه ۱۷‌دى و مسئله کشف حجاب رضاخانى، در پایان، قطعنامه‌ای نیز صادر نمودند.»

اما رد پاى این ماجرا را می‌توان در درج مقاله‌های ضد‌روحانیت یا به‌تعبیر حکومت پهلوى «ارتجاع سیاه» در جراید آن زمان هم مشاهده کرد. دست‌نشانده‌های پهلوی روز‌۱۷ دى ۱۳۵۶ مقاله‌اى با عنوان «ایران و استعمار سرخ و سیاه» به قلم فردى با نام مستعار «احمد رشیدى‌مطلق» در روزنامه اطلاعات به چاپ رسانده و در آن به‌طور آشکار به امام‌خمینى (ره) توهین کرده بودند.

پس از درج این مقاله، همه منتظر واکنش علما و روحانیون بودند، اما بانوان پیش‌دستی کردند و به خیابان‌ها ریختند، آن هم در روزى که عده‌ای از زنان بدون حجاب به پاس آزادى حجاب و طبق سنتى چندساله، در میدان پهلوى جمع شده بودند وتاج گل، نثار مجسمه رضاشاه می‌کردند.

***
زن غربی با ورود در منجلاب فساد، دستاوردش نابودی خانواده بود. اینجور نبود که زن با برداشتن حجاب در میدان علم یا در میدان سیاست یا در میدان فعالیت‌های اجتماعی پیشرفت کند؛ همه‌ی این‌ها با حفظ حجاب و عفت ممکن بود و ما در نظام اسلامی این را تجربه کردیم.

برداشتن حجاب، مقدمه‌ای برای برداشتن عفت بود؛ برای برداشتن حیا در جامعه‌ی اسلامی بود؛ برای سرگرم کردن مردم به عامل بسیار قوی و نیرومند جنسی بود؛ برای اینکه از همه‌ی کار‌های دیگر بمانند؛ و یک مدتی هم موفق شدند، اما ایمان عمیق ملت ایران نگذاشت.

زن‌های مسلمان ما با وجود سخت‌گیری‌ها در طول زمان، در مقابل این فشار سرکوب‌گر مقاومت کردند؛ بعد از رفتن رضاخان به نحوی، در زمان خود او به نحوی، در طول دوران بقیه‌ی طاغوت هم به نحوی؛ لذا در همان دیماه ۱۳۵۶، روز هفدهم دیماه در مشهد، یک اجتماع عظیمی، تظاهراتی از زنان مسلمان با شعار «حفظ حجاب» راه افتاد.

ما آن‌وقت در تبعید بودیم؛ خبر آن را شنیدیم که زنان مؤمن و مسلمان و شجاع یک چنین حرکتی را به راه انداختند. این، گوشه‌ای از فجایع رژیم طاغوت بود؛ نابود کردن آرمان‌های دینی، ارزش‌های اخلاقی، پیشرفت‌های اقتصادی، عزت بین‌المللی و خلاصه بر باد دادن سرمایه‌های یک ملت جزو کار‌هایی بود که آن رژیم طاغوت و سیاه‌کار انجام داد.

بیانات رهبر معظم انقلاب ۱۹/۱۰/۱۳۸۶

منبع: شهرآرا نیوز