ازدواج سفید؛ راهکار یا بحران؟

در سال‌های اخیر، تغییرات اجتماعی، تحول در شیوه زندگی و تغییر انتظارات نسل جدید از مفهوم «زندگی مشترک» موجب شده است که برخی الگوهای سنتی ازدواج با چالش‌های جدی مواجه شوند. در این میان، نوعی جدید از همزیستی که در رسانه‌ها به عنوان «ازدواج سفید» شناخته می‌شود، بین برخی جوانان ظهور کرده است. این مدل زندگی مشترک بدون ثبت رسمی و الزامات قانونی و صرفاً بر اساس توافق و رضایت دو طرف شکل می‌گیرد.

باوجوداینکه این پدیده هنوز به اندازه نهاد ازدواج رسمی گسترش نیافته، اما به تدریج توجه جامعه‌شناسان، روان‌شناسان و نهادهای تصمیم‌ساز را به خود جلب کرده است. سؤال اصلی این است که چه نیازهایی در ابعاد روانی، اقتصادی و اجتماعی جوانان را به سمت این انتخاب سوق می‌دهد؟ و چگونه می‌توانیم با نگاهی دقیق‌تر و علمی‌تر، به درک بهتر این موضوع کمک کنیم؟

در این راستا، دکتر ربابه نوری، روان‌شناس بالینی و زوج درمانگر و دانشیار دانشگاه خوارزمی از منظر تخصصی به تحلیل این پدیده پرداخته‌اند.

نگاهی روان‌شناختی به دلایل گرایش جوانان به ازدواج سفید

دکتر نوری در آغاز صحبت‌هایش به تنوع عوامل مؤثر بر انتخاب زندگی مشترک بدون ثبت رسمی اشاره می‌کند و می‌گوید: «انگیزه‌های متعددی در این زمینه وجود دارد، اما شاید بتوان گفت مهم‌ترین آن‌ها، فرار از فشارهای اقتصادی و تشریفات پیچیده ازدواج رسمی است. مسائلی مانند مهریه‌های بالا، هزینه‌های سنگین مراسم و انتظارات خانواده‌ها، گاهی آن‌قدر سنگین می‌شود که جوانان ترجیح می‌دهند وارد چنین فرایندی نشوند.»

او ادامه می‌دهد: «بسیاری از افراد وقتی به تجربیات اطرافیان خود از طلاق نگاه می‌کنند، احساس می‌کنند اگر ازدواجی شکل نگیرد، طلاقی هم در کار نخواهد بود. این ترس از پیچیدگی‌های پایان رابطه، آن‌ها را به سمت راه‌های کم‌هزینه‌تر و بدون الزام‌های قانونی سوق می‌دهد.»

بسیاری از جوانان با پدیده هم‌باشی در کشورهای غربی آشنا می‌شوند و بدون توجه به تفاوت‌های فرهنگی، قانونی و حمایتی، تصور می‌کنند این مدل برای آن‌ها نیز مناسب است. در حالی که ما با زیرساخت‌های متفاوتی روبه‌رو هستیم.

دکتر نوری همچنین به اهمیت آموزش مؤثر اشاره می‌کند و می‌گوید: «وقتی جوانان ما آموزش مناسبی درباره مهارت‌های ارتباطی و چالش‌های زندگی مشترک دریافت نکرده‌اند، طبیعی است که با تکیه بر تجربه‌های شخصی و فضای مجازی، مسیرهایی را انتخاب کنند که شاید در نگاه اول آسان‌تر به نظر برسد، اما در بلندمدت می‌تواند آسیب‌هایی به همراه داشته باشد.»

تبعات روابط بدون نام

نوری در ادامه تأکید می‌کند که تجربه‌های شخصی مانند طلاق والدین یا فشارهای اقتصادی می‌توانند به گرایش به زندگی بدون ثبت رسمی کمک کنند. او می‌گوید: «تجربه طلاق والدین به‌تنهایی عامل این انتخاب نیست، اما نمی‌توان تأثیر آن را نادیده گرفت. افرادی که خود تجربه جدایی دارند، ممکن است به دلیل مشکلات گذشته، از ورود به ازدواج رسمی خودداری کنند.»

او همچنین به عدم تعهد رسمی در روابط غیررسمی اشاره می‌کند و می‌افزاید: «این روابط معمولاً دوام زیادی ندارند و به دلیل فقدان ساختار خانواده، مشکلات زیادی به همراه می‌آورند. نبود تعهد رسمی و قانونی، احساس بی‌ثباتی و اضطراب را در طرفین ایجاد می‌کند.»

تأثیر سبک زندگی غیررسمی بر روان‌شناسی طرفین

نوری به کمبود سواد ارتباطی در روابط غیررسمی اشاره می‌کند و می‌گوید: «بسیاری از افراد اطلاعات کافی درباره پیچیدگی‌های زندگی مشترک ندارند و این موضوع منجر به بروز مشکلاتی در روابط می‌شود. به ویژه برای زنان، احساس ناامنی و اضطراب بیشتری وجود دارد زیرا نمی‌توانند به راحتی از این زندگی در مقابل خانواده و دوستان خود دفاع کنند.»

راهکارهای پیشگیری از ازدواج سفید

دکتر نوری در پایان به راهکارهای پیشگیری از ازدواج سفید اشاره می‌کند و می‌گوید: «اولین گام، شناخت درست این پدیده است. آموزش و اطلاع‌رسانی در دانشگاه‌ها و دبیرستان‌ها اهمیت ویژه‌ای دارد. همچنین، تسهیل ازدواج‌های سالم و تشویق جوانان به ازدواج‌های اصولی باید در اولویت قرار گیرد.»

او تأکید می‌کند که اگر جامعه ازدواج سفید را نادیده بگیرد یا آن را عادی‌سازی کند، آینده خانواده در خطر خواهد بود و نیاز است که جامعه‌شناسان و روان‌شناسان بیش از پیش در این زمینه فعالیت کنند.

ایرنا