آینده حکمرانی زنان؛ هویت،چالش‌ها و چشم اندازها

نشست تخصصی «زن، هویت، حکمرانی» در برج میلاد با حضور جمعی از پژوهشگران، فعالان حوزه زنان و حقوق بشر برگزار شد. این نشست با هدف بررسی نقش زنان در فرآیندهای حکمرانی و تأثیر هویت‌های فرهنگی و اجتماعی بر تصمیم‌سازی‌های سیاسی و اجتماعی شکل گرفت.

خانم دکتر محمدی، جامعه‌شناس، خانم دکتر میرزایی، پژوهشگر و خانم دکتر امین پژوهشگر تحلیل گفتمان، به‌عنوان سخنرانان اصلی این نشست، به ارائه‌ی دیدگاه‌ها و تجارب خود در زمینه‌های مختلف مرتبط با موضوع نشست پرداختند.

در این جلسه، مباحثی چون چالش‌های موجود در مسیر مشارکت زنان در حکمرانی، اهمیت هویت زنانه در سیاست‌گذاری و نقش زنان در توسعه‌ی پایدار مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

همچنین، شرکت‌کنندگان به تبادل نظر و ارائه‌ی راهکارهای عملی برای افزایش مشارکت زنان در عرصه‌های حکومتی و اجتماعی پرداختند.

نشست «زن، هویت، حکمرانی» نشان‌دهنده‌ی عزم جدیِ جامعه‌ی علمی و مدنی برای ارتقاء جایگاه زنان در ساختارهای حکمرانی و تأکید بر اهمیت هویت‌های متنوع در فرآیندهای تصمیم‌سازی بود.

زهرا میرزایی، پژوهشگر فعال حوزه‌ی زن و خانواده، به‌عنوان یکی از سخنرانان اصلی، به تحلیل وضعیت کنونی زنان در عرصه سیاست و حکمرانی پرداخت.

تقویت توانمندسازی زنان پس از انقلاب اسلامی

میرزایی، پژوهشگر حوزه زنان، در سخنرانی خود به توانمندسازی زنان پس از انقلاب اسلامی اشاره کرد و بر اهمیت این موضوع تأکید نمود. وی بیان کرد که علی‌رغم پیشرفت‌هایی که در زمینه‌ی حقوق زنان صورت‌گرفته، هنوز هم عملکرد نامناسبی در مشارکت سیاسی زنان در جامعه مشاهده نمی‌شود.

این موضوع به‌ ویژه در شرایطی که زنان با «سقف شیشه‌ای» مواجه هستند، به‌وضوح نمایان است. سقف شیشه‌ای به موانع نامرئی اشاره دارد که مانع از پیشرفت و مشارکت زنان در سطوح بالای تصمیم‌گیری می‌شود.

وی همچنین به نبود فضای عادلانه برای فعالیت سیاسی زنان اشاره کرد و بیان داشت که تصمیم‌گیری‌های مردانه غالباً بر حضور زنان در عرصه‌های سیاسی تأثیر منفی می‌گذارد. 

مدیر اندیشکده‌ی تبار تأکید کرد که برای تحقق مشارکت واقعی زنان در حکمرانی، نیاز به تغییرات بنیادین در ساختارهای سیاسی و اجتماعی وجود دارد.

در ادامه دکتر چهارسوقی امین، پژوهشگر تحلیل گفتمان، به بررسی مفهوم کلان هویت زن و بحران‌های مرتبط با آن اختصاص داشت.  امین در سخنرانی خود به‌ نقد گفتمان حکمرانی جمهوری اسلامی پرداخت و به تناقض‌های موجود در گفتمان سنتی و مدرن اشاره کرد.

تناقض نابرابری و شایسته سالاری با خودپنداره‌ی زنان

پژوهشگر تحلیل گفتمان بیان کرد که خودپنداره‌ی زنان به طور عمده بر اساس نقش‌های سنتی مانند زن و مادر بودن شکل‌گرفته است. این خودپنداره با تناقض نابرابری و شایسته‌سالاری مواجه است. به‌طوری‌که زنان به‌ویژه در عرصه‌ی قانون‌گذاری با حضور اندکی روبرو هستند.

پژوهشگر فعال، همچنین به این نکته اشاره کرد که زنان مجرد در هیئت‌علمی دانشگاه‌ها جایگاهی ندارند و این مسئله نشان‌دهنده‌ی عدم‌پذیرش هویت‌های متنوع زنان در جامعه است.

وی به تناقض معیارهای زیبایی‌سنجی و تأثیر آن بر زنان اشاره کرد و گفت که عمل‌های زیبایی چهره‌ی زنان، به‌نوعی تزلزل خودپنداره از خود را به همراه دارد. مهاجرت زنانی که نمی‌خواهند مادر شوند و قهر نانوشته‌ی دختران با وطن، از دیگر موضوعاتی بود که دکتر امین به آن پرداخت.

 این مدرس دانشگاه، همچنین به تناقض خروج زنان از حیطه‌ی تخصصی و سرخوردگی اجتماعی ناشی از آن اشاره کرد و بر ضرورت آگاهی‌بخشی تأکید نمود.

وی پیشنهاد کرد که دسترسی زنان به مراکز روان‌شناسی باید افزایش یابد و هزینه‌های این خدمات کاهش یابد تا بتوان به بهبود وضعیت روانی و اجتماعی زنان کمک کرد.

غفلت از مسائل واقعی زنان به دلیل رویکرد جنسیت‌زدگی

محمدی به بررسی جامعه‌شناسی رفتار زنان در ایران از منظر حکمرانی پرداخت و بیان کرد که مشاوره در حوزه زن و خانواده غالباً تحت‌تأثیر رویکرد کاریکاتوری قرار دارد، به‌طوری‌که بسیاری از مسائل زنان به شکل سطحی و تقلیل‌گرایانه مورد بررسی قرار می‌گیرد.

این رویکرد جنسیت‌زده به‌نوعی به ضریب دادن به آنچه که مدنظر حکمرانی است، منجر می‌شود و از عمق مسائل واقعی زنان غفلت می‌کند.

سیاست‌پژوه حوزه‌ی زن و خانواده، همچنین به چالش‌های موجود در سلامت زنان در شرایط فساد مدیران اشاره کرد و گفت که ضعف اعتماد به‌ نفس زنان و احساس ترس آنان در مسائل سیاسی، مانع از مشارکت فعال آنها در عرصه‌های عمومی می‌شود.

وی تأکید کرد که انجام نشدن تبیین فضای سیاسی توسط زنان و ترس از اعلام موضع سیاسی در مناظره‌ها، از دیگر موانع جدی در این زمینه است.

مدیریت تناقض تربیت فرزند و حضور اجتماعی زنان

تناقض هویتی زنان و چالش در معرفی آنان به‌عنوان یک نیروی مؤثر در جامعه، از دیگر موضوعاتی بود که در این نشست موردبحث قرار گرفت.

دکتر محمدی به تناقض تربیت فرزند و حضور اجتماعی زنان اشاره کرد و گفت که این دو موضوع به طور هم‌زمان در زندگی زنان وجود دارد و باید به‌گونه‌ای مدیریت شود که به نفع هر دو باشد.

محمدی به عدم برگزاری دوره‌های مهارتی رفتار در مدارس اشاره کرد و بیان داشت که این موضوع به‌سختیِ زنان در دستیابی و نگهداری موقعیت‌های اجتماعی آنها دامن می‌زند.

وی تأکید کرد که فضای جنسیت‌زده موجود در جامعه، باعث تضییع حقوق زنان می‌شود و برای تمدن‌سازی، نیاز به فاصله‌گیری از جنسیت و ایجاد حاکمیت گفتمان تخصص و تبحر زنان وجود دارد.

لزوم حضور کنشگران میدانی به جای مدیران

محمدی به جامعه‌ی مردسالار و شکست زنان در حکمرانی اشاره کرد و گفت: «نبود جامعه‌ی خانواده محور و حکمرانی خانواده محور، از دیگر چالش‌های موجود در این زمینه است».

وی بر لزوم وجود افراد کنشگر میدانی به‌جای مدیران در حوزه‌ی زنان و خانواده تأکید کرد و خواستار مطرح‌شدن مطالبات زنان، همسران و مادران شد.

 این جامعه‌شناس همچنین نیاز به شناساندن زنان متخصص در جامعه را دارای اهمیت دانست و اشاره کرد: «نمایندگان مرد غالباً پر از عده و عُده هستند و این موضوع باید تغییر کند».

وی بر اهمیت شبکه‌سازی تمدن‌ساز با زنان کنشگر برای ایجاد یک جامعه‌ی خانواده محور تأکید کرد و استفاده از واژه‌ی «حکمروایی» به‌جای «حکمرانی» را به‌عنوان یک تغییر رویکرد مهم مطرح نمود.

در ادامه میرزایی نیز بحث تجرد زنان را انتخاب آنان ندانسته و بر ضعفِ ندانستن آن در عرصه‌ی حاکمیتی تأکید نمود.

امید که نشست‌ها با چنین رویکردهایی منجر به ترمیم فضای سیاست‌گذاری در عرصه‌ی حکمرانی برای حضور اثربخش زنان تمدن‌ساز باشد.

گزارشگر: زهرا سعادت